Samen gaan we aan de slag met onze toekomstige positie. We reflecteren op de veranderingen in het informatieveld, onze maatschappelijke rol en de wensen van bestaande en potentiële gebruikers. Dit doen we omdat de wereld verandert. De enorme impact van digitalisering op de maatschappij heeft ook impact op de positie, werkwijze en functie van archiefinstellingen. Informatie is steeds vaker en in verschillende vormen digitaal en de gebruikers van nu en in de toekomst hebben heel andere wensen ten aanzien van de toegang tot die informatie.
Toekomstige rol
We werken een nieuw concept voor archiefinstellingen uit: het archief als nutsvoorziening. Dit is uiteraard een metafoor. Een nutsvoorziening levert bepaalde producten of diensten die in het algemeen belang zijn, zoals een energiebedrijf. Vanuit dit oogpunt kan een archiefinstelling in essentie als nutsvoorziening worden gezien, specifiek voor informatie.
De rol archiefinstellingen in het digitale domein kan veranderen van een centrale (opslag en beheer) naar een verdeelstation (het verdelen en distribueren van informatie). De belangrijkste vraag waarover we met elkaar in gesprek willen gaan is wat de implicaties hiervan zijn en vervolgens hoe we hier met elkaar vorm aan kunnen geven.
Belangrijkste verschil
Het belangrijkste verschil met de huidige rol is dat we uitgaan van een kanteling van het heersende perspectief: niet het materiaal, maar de behoeftes van de gebruiker staan voorop. En die gebruiker heeft recht op informatie. Het maakt daarbij niet uit of de informatie wordt gepresenteerd vanuit het regime van de Archiefwet of vanuit de Wet open overheid (Woo). En ook niet of het gecreëerd is door een overheidsorganisatie of een particuliere archiefvormer.
De gebruiker wil integraal kunnen zoeken, vinden, wil verbindingen zien, en wil zoveel mogelijk de informatie in samenhang kunnen bevragen en gebruiken.
Het verdeelstation is de metafoor voor hoe informatie samenkomt en wordt verdeeld. Zo zou het archief om kunnen gaan met informatie. Dus als een informatienutsvoorziening. Het algemeen belang dat hiermee wordt gediend is het bieden van vrije toegang tot informatie.
Het archief als nutsvoorziening wil zeggen dat het archief wordt ingezet als centrale plek voor het faciliteren van alle vormen van gebruik en hergebruik van historische en actuele informatie, ongeacht de reden waarom die informatie is gevormd.
Het verbindende thema is toegankelijkheid van informatie. De nutsvoorziening is opgebouwd uit een omgeving waarin de informatie bewaard kan worden en die is uitgerust is met de benodigde technologie om de informatie op alle mogelijke manieren te kunnen bevragen, raadplegen, interpreteren, koppelen en downloaden.
Voor informatienutsvoorziening voldoen aan 3 uitgangspunten
1. De gebruiker staat centraal;
2. Het gaat in potentie om alle mogelijke informatie;
3. De nutsvoorziening fungeert als verdeelstation en legt verbindingen.
Speciaal hiervoor hebben wij een whitepaper uitgewerkt.
Wat doet KVAN?
KVAN pleit voor het archief van de toekomst: Het archief als nutsvoorziening. KVAN neemt het voortouw in de transitie van centrale naar verdeelstation. Vertegenwoordigers van KVAN nemen daartoe actief deel. Het bestuur van KVAN werkt voor de ontwikkelingen op dit gebied samen met het Nationaal Archief en VNG Realisatie.
Ook ondersteunt KVAN de (instellings)leden in dit traject door voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren, hulpmiddelen zoals de whitepaper op te stellen en best practices te verzamelen en te delen.
Welke stappen hebben we in dit traject genomen?
Volg hier de ontwikkelingen in dit verandertraject. Het meest actuele staat bovenaan.
17 juni 2024 | Archiefdag 2024: Let’s go nuts!
Het archief van de toekomst is: Het archief als nutsvoorziening. KVAN neemt het voortouw in de transitie van centrale naar verdeelstation. We zijn enthousiast om met elkaar onze maatschappelijke rol vorm te geven. Wat kunnen we nú al doen. Samen leven we ons uit op onze toekomstige positie. Het archief waarin de behoefte van de (nieuwe) gebruiker centraal staat. Doe mee tijdens Archiefdag 2024: Let’s go nuts!
28 februari 2024 | Open kennissessie
Tijdens deze fysieke bijeenkomst bespreken we de whitepaper ‘Het Archief als Nutsvoorziening’. Deze open sessie is voor alle KVAN leden.
6 december 2023 | Lancering whitepaper tijdens ALV KVAN
De leden van KVAN hebben de whitepaper Het archief als nutsvoorziening ontvangen.
Lees het begeleidend schrijven
September 2023 | Managementsessie en Food for Thought sessie
Tijdens deze bijeenkomsten kunnen management en leden meedenken over ‘Het archief als nutsvoorziening’. We bespreken daarin het concept van de ‘whitepaper’ over dit onderwerp aan de hand van een praatplaat.
Download de praatplaat, september 2023
Download de presentatie, september 2023
12 juni 2023 | Panelgesprek op KVAN jaarcongres Archiefdag
De archiefsector heeft de kennis en kunde om overheidsinformatie actief openbaar te maken. Zo kunnen wij meehelpen aan het herstel van het vertrouwen in de overheid bij de burger. Kortom, de archiefsector als nutsvoorziening! Hierover ging het panelgesprek tijdens Archiefdag 2023 met:
Tom De Smet van het Nationaal Archief
Sofie Bustraan, Informatiecommissaris City of Amsterdam
Marc Holtman van Stadsarchief Amsterdam / bestuur KVAN
Anouk Schoemaker van Westfries Archief
Onder leiding van Ellen Van Der Waerden, toenmalige voorzitter KVAN
Lees het verslag van het panelgesprek, 12 juni 2023
6 juni 2023 | Koplopersbijeenkomst
Georganiseerd door Nationaal Archief en KVAN bij Stadsarchief Amsterdam
17 april 2023 | Pleidooi tijdens Food for Thoughts webinar
Thema van de webinar is: Woo en actief openbaar maken van overheidsinformatie.
Sprekers Marc Holtman en Nelleke van Zeeland houden een pleidooi voor het archief als nutsvoorziening. Met daarin hun open.amsterdam als voorbeeld.
Overheidsorganisaties moeten zo veel mogelijk informatie actief openbaar maken (Wet open overheid, Woo). Het realiseren van een heldere en duurzame publicatievorm voor deze informatie is voor hen een uitdaging. ‘De archiefsector kan de oplossing bieden!’, zo werd gepleit in de Food for Thoughts webinar van KVAN en VNG Realisatie. Met een oproep willen zij samenwerking stimuleren.
Lees het artikel over dit pleidooi, 20 april 2023
Kijk de webinar terug, 17 april 2023