Praktische aanpak auteursrechtclaims

Voor erfgoedinstellingen is het een grote uitdaging om de auteursrechtelijke status en toestemming van alle werken in hun collecties volledig te kennen. Vaak is de auteursrechtelijke status of herkomst onduidelijk. Een foto kan bijvoorbeeld zijn aangekocht door een gemeente, maar bij de overdracht naar het archief kan het lijken alsof de gemeente deze zelf heeft gemaakt. Ook is het mogelijk dat een maker de auteursrechten heeft overgedragen aan een uitgever zonder dat zelf nog te weten. Niet iedereen leest en onthoudt alle contracten.

Door deze onduidelijkheid ontvangen erfgoedinstellingen regelmatig claims van rechthebbenden of hun vertegenwoordigers. Hoewel deze zaken vaak onderling worden opgelost, zijn er partijen die misbruik maken van de situatie door een auteursrechtclaim in te dienen met een onredelijk hoge vergoedingseis. In zulke gevallen is adequaat reageren van groot belang.

Het aanvechten van een claim bij de rechter kan een langdurig en kostbaar proces zijn. De Nederlandse rechter kent doorgaans geen boetes toe, maar veroordeelt de inbreukmakende partij tot het betalen van de daadwerkelijk geleden economische schade. Deze schadevergoeding is voor erfgoedmateriaal vaak lager dan het geclaimde bedrag. Hoewel de schadevergoeding nihil kan zijn als er geen economisch verlies is, kan de rechter wel een vergoeding van enkele honderden euro’s opleggen. Denk hierbij aan licentiekosten voor luchtfoto’s in bouwdossiers.

Zelfs als de economische schade beperkt is, kan een rechter bij een vastgestelde inbreuk de inbreukmakende partij veroordelen tot het betalen van de proceskosten en de juridische kosten van de tegenpartij. Deze kosten kunnen oplopen tot duizenden euro’s.

Wat te doen bij een auteursrechtclaim?

Juridische experts adviseren over het algemeen om een claim niet direct via de rechter aan te vechten, maar een praktische aanpak te hanteren. De volgende stappen worden aanbevolen:

1. Direct offline halen. Haal het vermeende inbreukmakende materiaal zo snel mogelijk offline.
2. De inbreuk erkennen. Tenzij overduidelijk kan worden aangetoond dat er geen inbreuk is, is het verstandig de inbreuk te erkennen. Discussie over de principes of de wettelijkheid van de claim moet worden vermeden.
3. De hoogte van de claim betwisten. De geclaimde vergoeding is vaak te hoog. Een redelijke vergoeding kan worden bepaald door de oorspronkelijke bron en de prijs van het materiaal te achterhalen en daar 25% bij op te tellen.
4. De vergoeding betalen en de partij informeren. Het berekende bedrag moet direct worden betaald, waarna de claimende partij wordt geïnformeerd.

Door een redelijke vergoeding te betalen, verkleint de erfgoedorganisatie de kans dat de claimende partij naar de rechter stapt. De focus van een eventuele rechtszaak verschuift dan van de inbreuk zelf naar de hoogte van de vergoeding. De claimende partij moet vervolgens bewijzen dat de betaalde vergoeding onvoldoende is, wat een uitdaging kan zijn. Dit verhoogt de kans dat de claimende partij voor de eigen juridische kosten opdraait, waardoor de drempel om een rechtszaak te starten aanzienlijk hoger wordt.

KVAN

KVAN keurt de praktijken van ‘copyright trolls’ stellig af. Deze agressieve benaderingen en disproportionele claims vormen een ernstige belemmering voor de kerntaak van archiefinstellingen: het zo breed mogelijk toegankelijk maken van collecties voor het publiek. KVAN zet zich in om haar leden duidelijk te informeren over het auteursrecht waar mogelijk afspraken te maken met collectieve beheersorganisaties om werken die niet langer in de handel zijn online te kunnen plaatsen.

Bronnen

• Engelfriet, A. (2024). Wat je moet doen als je een auteursrechtclaim van Copytrack krijgt. iusmentis.com. https://blog.iusmentis.com/2024/08/14/wat-je-moet-doen-als-je-een-auteursrechtclaim-van-copytrack-krijgt/
• Visser, D., Vrendenbarg, C., & Bogaerts, B. (2020). Auteursrecht-trollen: Hoe ze te herkennen en hoe ze te bestrijden. AMI – tijdschrift voor auteurs-, media- en informatierecht, 2020(5), 141-150.