Van cloud, klimaatbewustzijn tot menselijke maat: 7 trends op iPRES 2024

Verandert de cloud digitale preservering?
De laatste jaren horen we steeds meer het woord ‘cloud’. Vaak wordt dit gezien als een goedkope en duurzame manier om data op te slaan. Dit beeld is inmiddels wel wat genuanceerd: ‘There is no cloud. It’s just someone else’s computer’ – ergens ter wereld draait altijd een fysieke server. Ondertussen stappen steeds meer leveranciers van preserveringssystemen over op cloudopslag. Wat betekent dit eigenlijk voor digitale preservering?

De University of Illinois maakte de overstap van lokale opslag naar de cloud, een proces dat zowel uitdagingen als inzichten met zich meebracht. Kyle Rimkus deelde zijn ervaringen met het controleren van de integriteit van ongeveer 17 miljoen bestanden, ook wel bekend als ‘file fixity’. Hij besprak niet alleen de gevolgen voor digitale preservering, maar benadrukte ook de financiële impact van elke technische keuze die gemaakt werd. Dit alles resulteerde uiteindelijk in nieuw beleid. Nieuwsgierig naar Kyles bevindingen? Lees er hier meer over. (Susanne van den Eijkel)

Klimaatbewust digitaal bewaren
Voor wie geïnteresseerd is in de uitdagingen die klimaatverandering stelt aan de langetermijnbewaring van digitale informatie, bood deze editie van iPRES volop interessante inzichten. Zo toonde CLOCKSS samen met het bedrijf DIMPACT hoe zij de CO2-impact van hun wereldwijde e-depotservices berekenen. Hiervoor worden alle onderdelen van de e-depotservice, van pre-ingest tot gebruik, geanalyseerd op energieverbruik. Deze casus inspireerde veel deelnemers om ook hun eigen preserveringsprocessen onder de loep te nemen.

Een ander voorbeeld kwam van het Finse CSC-IT Centre for Science, dat in hun prijswinnende iPRES-poster een eigen model presenteerde voor het berekenen van de CO2-voetafdruk van hardware. Het generieke model gaat ervan uit dat servers gedeelde componenten hebben waarvan de CO2-voetafdruk door ten minste één leverancier is gerapporteerd. Bekende gegevens worden gebruikt om een generieke berekening te maken van de verschillende serveronderdelen. Het doel is om dit model verder te ontwikkelen tot een open tool, zodat erfgoedorganisaties de CO2-impact van hun hardware kunnen berekenen, zelfs zonder specifieke gegevens van fabrikanten. (Tamara van Zwol)

Nieuwe kansen voor oude technologie
Het nabootsen van verouderde technologie op nieuwe systemen, oftewel emulatie, was dit jaar weer een hot topic. In diverse sessies kreeg deze manier om oude computerbestanden en -programma’s toegankelijk te houden veel aandacht. Emulatie-gerelateerde bijdragen vielen zelfs in de prijzen, zoals Margaret Blacks emulator voor de Zenith Z-100, een pc uit 1982. Misschien zien we deze emulator binnenkort terug op het Amerikaanse EaaSI-platform, dat toegang biedt tot verschillende emulatie-omgevingen. Het platform wil internationaal uitbreiden, en om potentiële gebruikers alvast enthousiast te maken, werden tijdens iPRES kleurige EaaSI-sokken uitgedeeld. (Remco van Veenendaal)

Een veranderend publiek op iPRES
Waar iPRES voorheen vooral bezocht werd door technisch onderlegde archivarissen, was er dit jaar veel meer ruimte voor mensen zonder IT-achtergrond. Dit bleek wel uit de vele beginnerssessies, zoals de workshop ‘First steps into command line tools for preservation’ en een tutorial over sociale media-archivering. Het fijne is dat je er niet alleen voor staat. De iPRES-community draait om kennisdeling, met sessies over het opzetten van communities, het ontwikkelen van leerbronnen en zelfs het creëren van een skills development-bron. (Lotte Wijsman)

Back to the future: wat vertelt het verleden ons over de toekomst?
Hoewel digitale preservering een relatief nieuw vakgebied is, is het inmiddels oud genoeg om terug te blikken en lessen te trekken. Zo keek de Nationale Bibliotheek van Frankrijk terug op hun veertien jaar oude digitale collectie, en kreeg de rol van de institutionele context van de afgelopen 30 jaar bij de KB, nationale bibliotheek aandacht. De NSDA presenteerde een langlopende studie over de trends in de storage voor digitale preservering over de afgelopen 10+ jaar.

In haar poster ‘Into the future’ gaf Barbara Sierman de community een schouderklopje voor het werk tot nu, maar ze vroeg zich ook af of de gelegde basis toekomstbestendig is. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met het enorme volume aan data nu we het ‘zettabyte-tijdperk’ ingaan? Hebben we een register nodig voor al die digital preservation-registers die we de afgelopen jaren hebben ontwikkeld? Er was zelfs aandacht voor de stress die het uitvoeren van deze grote taak voor de digitale archivaris met zich mee kan brengen.

Al met al: een gevarieerd programma met een frisse blik op de toekomst en een knipoog naar het verleden dat we zo goed proberen te preserveren. (Marin Rappard)

Open en eerlijk delen vanuit het perspectief van de menselijke maat
Het is bemoedigend dat we steeds opener en eerlijker delen wat er niet zo goed gaat in ons dagelijkse werk als preserveringsspecialisten, en waarbij de menselijke maat en persoonlijke beleving steeds meer centraal staan.

Een voorbeeld hiervan was de Birds of a Feather-sessie ‘Reach out I’ll be there – the challenges of working in digital preservation and the impact on practitioner mental health and wellbeing‘. Deze besloten sessie focuste op de bevindingen van het nog te verschijnen ‘Mental health and wellbeing in the digital preservation community survey report’. Deelnemers deelden open en eerlijk hun worstelingen en vonden herkenning bij elkaar. Er werden ideeën uitgewisseld over hoe ze mogelijk verbeteringen kunnen aanbrengen in hun dagelijkse werk. Ook deze verhalen zijn het waard om te delen en samen verder te komen. (Inge Hofsink)

Blijft betekenis van een object behouden met alleen digitale kopieën?
In digitale preservering ligt de focus vaak op het behoud van digitale objecten door de tijd heen. We gaan ervan uit dat als we de toegang tot deze objecten waarborgen, ook de inhoud en de betekenis behouden blijven. Maar dit jaar werd dat uitgangspunt ter discussie gesteld.

Een treffend voorbeeld was Claire Warniers keynote ‘Atlas of Lost Finds’ over de brand in het Museu Nacional in Rio de Janeiro. Veel fysieke objecten gingen verloren, maar er bestaan nog digitale versies, zoals 3D-scans.

Is de kennis daarmee gered? Of ontstaat betekenis pas echt wanneer de oorspronkelijke gemeenschap deze data kan gebruiken om de objecten te reconstrueren door middel van traditionele technieken en materialen? En zelfs als de data open access is, kunnen we het écht toegankelijk noemen als er dure technologie nodig is om deze te hergebruiken? Stof tot nadenken. (Daniel Steinmeier)

Meer informatie:
> Bron: Netwerk Digitaal Erfgoed