Trefwoorden
Werkgerelateerde Sms- en WhatsApp-berichten verzonden en ontvangen op zakelijke en privételefoons van bestuurders en ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Dat heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 20 maart 2019 bepaald in een zaak tussen een branchevereniging voor zorgaanbieders en het ministerie van VWS.
De Afdeling bestuursrechtspraak vindt de Wob duidelijk: daaronder valt alle vastgelegde overheidsinformatie van zakelijke aard. Het maakt niet uit op welke gegevensdrager de informatie is opgeslagen. Sms- of WhatsApp-berichten die zijn verstuurd of ontvangen in het kader van het werk (‘bestuurlijke aangelegenheid’) zijn daarmee ‘wob-baar’, ook als ze zijn verstuurd met of ontvangen op een privételefoon. Anders zouden bestuursorganen de wet kunnen ontlopen door berichten bewust niet met een zakelijke telefoon te versturen.
Bestuursorganen hebben geen toegang tot de privételefoon van ambtenaren. Als een ambtenaar zijn privételefoon gebruikt voor het ontvangen en verzenden van werkgerelateerde boodschappen, moet hij deze desgevraagd overdragen aan het bestuursorgaan. Bestuursorganen kunnen ervoor kiezen om hierover regels op te stellen. Daarbij kunnen ze bijvoorbeeld bepalen dat ambtenaren dit soort berichten alleen op een werktelefoon mogen versturen en ontvangen.
De uitspraak van de bestuursrechter kan ook worden opgevat als ondersteuning van de opvatting dat dergelijk berichtenverkeer ook onder de Archiefwet valt.
Van verschillende kanten (Verhoeven (D66), techjuristen en wetenschappers pleiten er overigens voor dat overheden afstappen van het gebruik van facebook, twitter en whats’app voor communicatie met burgers. ‘Dat wekt de indruk dat die een soort nutsfunctie hebben.” De overheid moet hiervoor eigen kanalen ontwikkelen,’ stelt Kees Verhoeven. Hij wil hiervoor een motie indienen bij de behandeling van de Wet digitale overheid.
Binnenlands Bestuur meldt: “Belangenorganisaties voor ambtenaren, de VNG en het Nationaal Archief ‘bestuderen de gevolgen van de uitspraak’. Er wordt gewacht op nieuwe jurisprudentie. Pas als deze regels zijn toegepast in een nieuwe rechtszaak – bijvoorbeeld over het wissen van een whatsapparchief door een gemeentesecretaris of een verbod op gebruik van privételefoons door wethouders in een gemeente – kan een overheidsorganisatie het beleid inkleuren.”