Betekent goede dienstverlening ervoor zorgen dat alle stemmen vertegenwoordigd zijn in het archief? Of is goede dienstverlening van de archivaris aan de burger ook het nadenken over het archiveren en het gebruik van data van commerciële platforms mogelijk maken? Of het in bescherming nemen van archiefvormers die eigen initiatieven ontplooien om materiaal te verzamelen en te verspreiden? De archivaris kan stelling nemen in het debat rondom de ontwikkeling en gebruik van techniek, over eigendom van data en werken aan opensourceplatforms. Welke dienst wil de archivaris de samenleving leveren?
Invalshoeken en drijfveren
Archiefdienstverlening wordt door veel verschillende soorten instellingen vanuit verschillende invalshoeken en drijfveren geleverd. De overheid heeft een archieftaak voor haar eigen archieven en verzamelt ook particulier archief. Dat doet zij vanuit democratisch gedachtegoed: de burger heeft het recht op inzage in het handelen van de overheid. De overheid is er voor alle burgers, maar bereiken wij deze burgers ook allemaal? Zijn alle belangen meegenomen in het acquisitiebeleid?
Er zijn groepen die zich niet vertegenwoordigd voelen door de traditionele archiefinstellingen. Zij kiezen voor eigen initiatieven, zoals Imagine IC dat het dagelijks leven documenteert. Of Internet Archive, dat met de Wayback Machine het web archiveert. Internet Archive heeft kunstenaar Paul Sollelis gevraagd om het archief te onderzoeken op onconventionele verhalen. Sollelis noemt dit ‘queer archive work’. Dichter bij huis is onderzoeker Luc Brants actief. Hij doorzocht de archieven van het Regionaal Archief Tilburg (RAT) om de lhbtigeschiedenis beter in kaart te brengen. Het RAT wil niet alleen het wetenschappelijk gebruik van archieven stimuleren, maar vindt ook dat het archief maatschappelijk relevant behoort te zijn. In dit nummer lees je een artikel van Astrid de Beer over het onderzoek, het symposium en de rol van het RAT.
Bellingcat en Syrian Archive
Bedrijven als Facebook, Instagram en YouTube hebben nieuwe vormen van actief burgerschap mogelijk gemaakt. Bellingcat bijvoorbeeld, gebruikt content en open data, op internet geplaatst door burgers en overheden, om onderzoek te doen naar misstanden. In de Vrij Nederland van januari 2019 vertelt Christiaan Triebert, verbonden aan Bellingcat, over de macht van Google en Facebook: ‘Sinds juni 2017 gebruikt Google machine learning om YouTubevideo’s met extremistische inhoud te verwijderen. Ze zeggen: we mogen geen terroristische propaganda hosten. Maar het is potentieel bewijsmateriaal dat je weggooit. Zodra het op YouTube verschijnt, meteen archiveren, bam, alle metadata erbij. En dat achter een digitale kluis, te gebruiken voor onderzoekers en advocaten. De algoritmes laten anders oorlogsmisdaden verdwijnen. Daarom is de Syrian Archive van Hadi Al Khatib zo belangrijk: een opensourceplatform dat filmpjes en foto’s van bombardementen in Syrië cureert en verzamelt.’