KVAN dringt bij ministeries aan om juridische onzekerheid webarchivering op te lossen

Webarchivering gebeurt al vaker in de erfgoedsector. Bij deze vorm van archivering wordt een kopie gemaakt van de webcontent en een grondbeginsel van de Auteurswet is dat er voor elke kopie toestemming nodig is van de rechthebbenden. Deze toestemming is vaak niet te verkrijgen, omdat de maker van de site deze niet goed heeft bijgehouden of dat rechthebbenden niet meer te vinden zijn.

De juridische onzekerheid ontstaat voornamelijk bij webarchivering die de instelling proactief doet. Bijvoorbeeld bij het verzamelen van context rondom hotspots. Webcontent die door een overbrenging van een overheid in het (e)depot van de archiefbewaarplaats komt, valt hier niet onder. Bij deze tweede route bestaan er vaak schenkingsovereenkomsten, of is er sprake van overdracht in kader van de archiefwet, waardoor de archiefvormer gevraagd wordt om deze toestemming te verkrijgen.

Binnen de erfgoedsector is wel het mogelijk om kopieën te maken van werken in onze depots en collecties, bijvoorbeeld om het werk te kunnen preserveren. Deze digitale kopieën mogen we dan ook tonen binnen de fysieke muren van onze instellingen. Maar deze uitzonderingen op de Auteurswet gelden niet voor het kopiëren van materiaal voordat het in onze collecties zit. We dringen er bij de betrokken ministeries op aan om te onderzoeken of deze uitzonderingen ook voor webarchivering ontwikkeld kunnen worden.

Nederland is een digitale samenleving. Daar moeten we als archiefsector actief mee omgaan. Onze samenleving communiceert en participeert veel via digitale media. 97% van de Nederlanders heeft tegenwoordig toegang tot internet. Tegelijkertijd blijft de gemiddelde webpagina maar 90 dagen online staan, daarna is de informatie, cultuur of kennis veranderd of verwijderd. En van deze content is geen papieren equivalent, het gaat vaak voor altijd verloren.

WODC onderzoek
Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft afgelopen jaar een onderzoek laten verrichten door het Instituut voor Informatierecht (IViR) om “te inventariseren wat juridisch, beleidsmatig en technisch nodig is om webharvesting mogelijk te maken, onder meer in de vorm van een zogenaamde nationale ‘domeincrawl’: het systematische kopiëren en archiveren van webpagina’s die een afspiegeling vormen van de Nederlandse sociale, culturele, economische, juridische, politieke en wetenschappelijke geschiedenis online.”

De conclusies van het rapport laten zien dat het Europese auteursrechtenframework de ruimte laat om additionele beperkingen in de Nederlandse Auteurswet (en aanverwante wetgeving) te introduceren die het toestaat dat erfgoedinstellingen proactief webarchiveren.

(De)centrale bevoegdheid
Wij pleiten voor een centrale bevoegdheid of uitzondering voor de KB om het hele Nederlandse webdomein te archiveren. Hieronder verstaan wij bijvoorbeeld alle .nl, .frl, .amsterdam, etc. domeinnamen. Deze ‘domeincrawl’ zal daarmee een algemeen overzicht kunnen gaan veiligstellen van de het Nederlandse webdomein. Daarbij zal deze domeincrawl door de grootte relatief oppervlakkig zijn. Niet elke pagina kan daarin meegenomen worden.

Daarom pleiten we ook voor een decentrale bevoegdheid; waarbij een archief, of erfgoedinstelling selectief en proactief webcontent kan archiveren, bijvoorbeeld omdat het van belang is voor hun regio, of hotspots. Regionale en lokale archieven hebben vaak goed zicht op erfgoed dat vergankelijk is en risico loopt om snel verloren te gaan. Deze decentrale bevoegdheid zou ook deze lokale cultuur veilig kunnen stellen.

Meedenken of vragen? Neem contact met ons op via info@kvan.nl