OKTOBER 2021 | NUMMER 5 Bedrijfsarchieven onder de loep Vereniging Bedrijf & Historie vecht voor verborgen verleden Onbekend maar niet onbemind De glazeniersarchieven van F. Nicolas en Zonen Balanceren tussen privacy en openbaarheid Dilemma’s in de toegankelijkheid van oorlogsarchieven SINDS 1892 | JAARGANG 125 UITGAVE VAN DE KONINKLIJKE VERENIGING VAN ARCHIVARISSEN IN NEDERLAND archievenbladAtlantis Crowdsourcing Atlantis Platform voor collectiebeheer en online presentatie Belééf het Erfgoed Archief- en inventaris Beeldbank Museum Bedrijfshistorie Bibliotheek Archeologie Bouwdossiers Kranten en tijdschriften Akten en registers 033-2992277 office@deventit.nl www.deventit.nl Atlantis is een volledig webbased oplossing voor collectiebeheer en het online publiceren van erfgoedcollecties. Kenmerken van Atlantis zijn: gebaseerd op internationale standaarden, géén gebruikerslicenties, onbeperkt support en krachtige publicatie-, zoek- en integratie- functies. Online presentatie van collecties is naadloos onderdeel van de oplossing waarmee Atlantis volledig integreert binnen uw eigen website of websites van derden. Collecties uit systemen van derden worden met Atlantis samengesmeed tot één geïntegreerd geheel. Erfgoedwebsites van DEVENTit zijn toegankelijk en onderscheidend in vormgeving en werking. Door toepassing van de nieuwste technieken en standaarden wordt bezoekers een optimale erfgoedbeleving geboden. DEVENTit is ISO 270001 gecertificeerd. Atlantis is NEN 2082 gecertificeerd. Het veelzijdige en complete archief- en collectiebeheersysteem3 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 Kleine caleidoscoop van het bedrijfsmatig archiveren Net als overheden hebben ook bedrijven de plicht om zaken vast te leggen. Maatschappelijk gezien zijn bedrijfsarchieven even onmisbaar als overheidsarchieven voor het begrip van de wereld om ons heen. Tegen welke uitdagingen lopen bedrijfsarchivarissen aan? INHOUD 17 22 04 Van de redactie 05 De archiefervaring 10 De glazeniersarchieven van F. Nicolas en Zonen 14 Acquisitie en ontsluiting van bedrijfsarchief ROTO Smeets 20 Zo werd Viroclinics GLP-proof 26 Column 27 Oude ambachten en beroepen in een scheurkalender 28 Dilemma’s in de toegankelijkheid van oorlogsarchieven 30 Lezersbrief 32 Hoe het archiefparadigma steeds sneller verandert 35 Column 36 Uitgelezen Een duik in de waterschapsarchieven Molens, sluizen, dijken en gemalen zijn bekende objecten in het Neder- landse landschap. Archiefonderzoek naar dat watererfgoed, en naar nieuwere waterstaatswerken, is niet altijd eenvoudig. Dat kan anders, dachten ze bij het historisch archief van Water schap Amstel, Gooi en Vecht. 38 BURGERLIJKE STAND ‘We moeten meer naar de mensen toe’ In gesprek met Karen Wegereef-Rempe 6 En verder in dit nummer Bedrijfsarchieven onder de loep Er ligt een schat aan informatie verborgen in Nederlandse historische bedrijfsarchieven en -collecties. Veelal onontgonnen terrein voor onderzoekers en het grote publiek. De Vereniging Bedrijf & Historie zet zich in om die collecties en archieven te beschermen en te bewaren voor de toekomst. deel 1 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 Citaat van de maand ‘Die Arbeit ist die Quelle alles Reichtums und aller Kultur’ Ferdinand Lassalle Colofon Het Archievenblad is een uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland (KVAN). Het Archievenblad verschijnt zes maal per jaar. Alle leden van KVAN ontvangen het Archievenblad. Redactie Joris van Dierendonck (eindredacteur), Wouter van Dijk (hoofdredacteur), Kirsten van den Eijnde, Mirjam Schaap, Cees Tromp, Yteke van der Vegt, Migiza Victoriashoop, Marian de Vos, Vera Weterings. Redactieadres Archievenblad Postbus 5135, 1410 AC Naarden Telefoon: (035) 542 74 35 E-mail: redactie@archievenblad.nl Website: www.archievenblad.nl Vaste medewerkers Niels Bongers, Peer Boselie, Puck Huitsing, Hannie Kool-Blokland, Harm Jan Luth- Mulders, Noor Schreuder, Raymund Schütz, Floortje Tuinstra, Christian van der Ven. Abonnementen en ledenadministratie Wie geen lid is van KVAN kan het Archievenblad bestellen bij het secretariaat. Ook voor adreswijzigingen kunt u daar terecht. Secretariaat KVAN Postbus 5135, 1410 AC Naarden Telefoon: (035) 542 74 35 E-mail: info@kvan.nl Website: www.kvan.nl Jaarabonnement Nederland € 78,00 Buitenland € 90,25 Losse nummers € 14,00 Advertenties Voor vragen over de advertentiemogelijkheden kunt u contact opnemen met media-adviseur Robbert van Dommelen van APPR Hét Brancheburo Telefoon: 035 – 694 28 78 E-mail: robbert@apprhbb.nl Ontwerp en opmaak Els Gulpen Grafische Vormgeving, Heerlen Druk Damen Drukkers, Werkendam Covertekening Niels Bongers ISSN 1385-4186 Het volgende nummer van het Archievenblad verschijnt in december 2021. Bedrijfsarchieven Oktober is traditioneel de Maand van de Geschiedenis. Dit jaar luidt het thema ‘Aan het werk’. Een mooie aanleiding om in het Archievenblad bedrijfsarchieven onder de loep te nemen. In deze editie staat de Vereniging Bedrijf & Historie (VBH) in de schijn- werpers. De VBH heeft tot doel bedrijfsgeschiedenis onder de aandacht te brengen. In dit Archievenblad het eerste artikel van een drieluik van de vereniging, waarin leden vertellen over de specifieke eigenschappen van historische bedrijfsarchieven en de overige collecties die zij soms beheren. Bedrijfsarchieven zijn in de regel particuliere archieven. Onder de particu- liere archieven bij archiefdiensten vinden we dan ook veel bedrijfsarchieven. In het Nederlandse archiefbestel is helaas weinig geregeld rond particu- liere archieven. De Archiefwet voorziet in de mogelijkheid dat particuliere archieven in een archiefbewaarplaats worden opgenomen, waarna het regime van de Archiefwet ook daarvoor geldt. Over de wenselijkheid tot opname, en het proces voorafgaand aan het opgenomen zijn, zegt de wet- en regel geving niets. Gelukkig zien veel gemeenten het belang van deze particuliere archieven wel en voorzien zij via hun archiefverordeningen in het verwerven hiervan. Een nieuwe kans op erkenning van het belang van particulier archief ligt misschien in de nieuwe Archiefwet die momenteel in de maak is. In het voorlopige artikel 1.3 van de concept-wettekst vinden we onder c) de waarde voor onderzoek en onder d) de waarde als bestanddeel van het cultureel erf- goed. Het belang van een bedrijfsarchief als dat van textielbaron Van Heek voor onderzoek naar de geschiedenis van Overijssel valt moeilijk te ont- kennen. Hetzelfde geldt voor het archief van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij voor het verleden van Rotterdam. Ook is er tegenwoordig een brede consensus over het beschouwen van industrieel erfgoed als cultureel erfgoed. De hierboven genoemde archieven liggen veilig bij archiefdiensten, maar verwerving gaat misschien net iets gemakkelijker als verwezen kan worden naar een wettekst waarin het belang expliciet benoemd wordt. Daarin is de toekomstige wet met artikel 1.3 een mooie stap vooruit. Naast de presentatie van de VBH is deze editie onder andere gevuld met het toegankelijk maken van een glazeniersarchief, lezen we over bedrijfs- matig archiveren en krijgen we een inkijkje in de verwerving en ontsluiting van het bedrijfsarchief ROTO Smeets. Met recht een bedrijvig nummer! | VAN DE REDACTIE Tekst Wouter van Dijk | hoofdredacteur5 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 Ester Smit Tekst en foto's Ester Smit | kaartbeheerder bij het Cluster Collectie bij HCO Ester Smit: ‘Door andersom te denken wordt ons koloniale verleden zichtbaar’ (foto privéarchief). DE ARCHIEFERVARING VAN Kaart van de kolonie Berbice in het huidige Guyana, 1763-1764, uitsnede (coll. HCO). Door uit te gaan van archiefstukken in plaats van het dominante geschiedverhaal, kunnen archiefinstellingen gruweldaden zichtbaar maken die in hun archieven besloten liggen. Alles hangt af van de verankering van dat verleden in ons bewustzijn. In het Historisch Centrum Overijssel (HCO) ligt een interessante kaart gebor- gen in het archief van het Stadsbestuur van Zwolle (1230-1813) met kenmerk 0700_5355. Het is een gedrukte kaart, ingebonden in een band. Er staat een deel van Zuid-Amerika op afgebeeld met middenin ‘Digte Bossen’, de rivieren Rio Berbice, Rio Canje en Rio Corantin. In de dichte wouden is moeilijk te traceren hoe de kaart georiënteerd is. ‘Savaan’ en ‘Digt bos’ wisselen elkaar af. Langs de Canje en de Berbice liggen akkers met Nederlandse namen. Plantages, ingetekend een kerk, de stad Nieuw-Amsterdam en het fort Nassau, ‘Verbrand’ staat erbij. Er staat dat de kaart is gemaakt voor de legertroepen die werden ingezet bij het neerslaan van een opstand van ‘rebellige negers’: tot slaaf gemaakte mensen in de toen- malige Nederlandse kolonie Berbice, tot 1796 door Nederland bezet. Sinds 1966 is dit land – na Britse overheersing vanaf 1796 – het vrije Guyana. Deze kaart is een mooi voorbeeld van het feit dat ook bij HCO documenten liggen die refereren aan ons koloniale verleden. De kaart is door HCO als casus ingebracht in het Erfgoedlab over het dekoloniseren van ons cultureel erfgoed, dat de Reinwardt Academie in februari en maart 2021 organiseerde. Tijdens de vervaardiging (1763-1764) was Zwolle lid van de Ridderschap en Steden van Overijssel. Overijssel mocht een afgevaardigde sturen naar het Centraal Bestuur, de Generaliteit die onder meer gevormd werd door de Staten-Generaal, de Raad van State, de admiraliteiten van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), de kamers van de VOC en de West- Indische Compagnie (WIC). Zwolle steunde als lid van de Ridderschap en Steden (zeg maar de voorloper van de provincie) soms oorlogen die door de Generaliteit gevoerd werden (vaak overzee, en daarmee betrekking hebbend op het koloniale verleden). Hierom ontving de stad afschriften van stukken over lopende kwesties, waaronder dossiers met betrekking tot bijzondere onderwerpen, zoals een opstand in een verre kolonie. Het bestaan van de kaart is allang bekend. Het stuk is beschreven, opge- nomen in de inventaris, genummerd en gedigitaliseerd. Desondanks kwam de kaart nooit boven water bij zoekacties naar koloniaal erfgoed, koloniaal ver- leden of slavernij, waarschijnlijk omdat het bewustzijn van het kolo niale ver- leden nog niet verankerd lag in ons ge- dachtegoed. Er waren door deze lacune in het bewustzijn geen trefwoor den aan toegevoegd met betrek king tot het koloniale verleden. Een van de redenen waarom ons slavernij verleden lange tijd ogenschijnlijk onzichtbaar is gebleven in Nederland. Vanuit Zwolle is er nooit een schip vertrokken met het doel de tot slaaf gemaakte mensen te transporteren. Bij HCO liggen geen archieven met opge- maakte rekeningen over opbrengsten uit bezette koloniën. Toch is deze kaart een zonneklaar bewijs dat de stad Zwolle betrokken was bij het koloniale verleden van Nederland en daarin dus een rol speelde. Het is een voorbeeld van hoe, door andersom te denken, ons koloniale verleden zichtbaar wordt. We gaan in zo’n geval niet uit van de feiten in de geschiedenis, maar van de stuk- ken in het archief. Deze aanpak is geen veroordeling van hoe men vroeger inventariseerde, maar het is een ver- werping van een aantal gruweldaden die plaatsvonden in het verleden. Om dat te kunnen doen moet het zichtbaar zijn en dat is een van de (hoofd)taken van onze erfgoedinstellingen. |6 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 Tekst Jacoline Bodewes | bestuurslid Vereniging Bedrijf & Historie BEDRIJFS- ARCHIEVEN Bedrijfsarchieven onder de loep Vereniging Bedrijf & Historie vecht voor verborgen verleden Er ligt een schat aan informatie verborgen in Nederlandse historische bedrijfsarchieven en -collecties. Vele staan (op verzoek) open voor onderzoek. Toch zijn ze niet direct bekend bij onderzoekers en het grote publiek. Dat komt deels door gebrek aan interesse, maar soms ook door een beperkt historisch besef binnen bedrijven. Een van de doelstellingen van de Vereniging Bedrijf & Historie (VBH) is dan ook om het fenomeen bedrijfshistorie onder de aandacht van het publiek te brengen. De VBH is in 2010 opgericht om bedrijven, ondernemin- gen en instellingen met historische archieven en collecties samen te brengen, met als doel die collecties en archieven te beschermen en te bewaren voor de toekomst. Om dit te be- reiken beoogt de VBH het personeel dat met deze collecties werkt, te professionaliseren en wordt er nadruk kelijk samen- werking gezocht met verwante organisaties. Dit gebeurt onder andere door het houden van bijeenkomsten, lezingen en excursies, het verzorgen van scholing en het uit wisselen van vakkennis. De VBH geeft daarnaast leden de moge- lijkheid om hun collectie in compacte vorm te presenteren op de VBH-website (http://vbh-bedrijfshistorie.nl). Op die manier verschaft de VBH bedrijfshistorische collecties een platform dat vaak ontbreekt op hun eigen corporate website. De VBH richt zich uitdrukkelijk niet alleen op historische bedrijfsarchieven, maar ook op objecten die van bedrijfs- historisch belang zijn. Als in dit artikel wordt gesproken over bedrijfscollecties, worden dan ook zowel de historische archieven als objectencollecties bedoeld. Bedrijfscollecties met uitsluitend (moderne) kunst vallen buiten de scope van de VBH en dus van dit artikel. Kwetsbaarheid bedrijfshistorische archieven Elf jaar later telt de vereniging iets meer dan vijftig leden. De leden zijn allemaal bedrijven of organisaties waar een of meerdere personen zich over de bedrijfscollecties hebben ontfermd, of dat nu hun hoofdtaak is of niet. Daarnaast heeft de VBH ook tientallen donateurs, 28 om precies te zijn (augustus 2021). Dat zijn personen die de doelstel lin- gen van de vereniging onderschrijven, maar die niet (meer) een bedrijfs historische collectie beheren. De aangesloten bedrijven hebben zeer diverse achtergronden. Opvallend deel 1 Wilfred Genee en archivaris Roy Nanhekhan in het Heritage Center Douwe Egberts. Boven de kast de tekst: ‘Gebruik kennis uit het verleden voor succes in het heden.’ Zelfs gebouwen en apparatuur kunnen onderdeel zijn van een bedrijfshistorische collectie. Het brouwhuis uit 1913 vormt het hart van de ‘Heineken Experience’ (bron: Heineken Experience, foto Twycer).7 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 » is het grote aandeel van financiële bedrijven, zoals ING, de Amsterdamse Beurs (Capital Amsterdam) en verzekeraars als Nationale Nederlanden en Aegon. De banken en de beurs behoren dan ook tot de oprichters van de VBH. Directe aanleiding hiervoor vormde de overname van ABN AMRO in 2007 door een consortium van drie Europese banken en de kredietcrisis van 2008. Het historisch archief van ABN AMRO gold lange tijd als een voorbeeld voor de Nederlandse historische bedrijfscollecties, maar kwam door de bankencrisis in ernstige problemen. Tijdens alle onrust veroorzaakt door de overnames, bleek er weinig interesse te zijn voor de historische collectie van de bank en werd er zelfs voorgesteld om de collectie, net als ABN AMRO zelf, op te knippen en te verdelen over de drie consortium- partners. Toen Fortis zelf ten onder ging in de crisis, werd ABN AMRO teruggekocht door de Nederlandse staat en samengevoegd met Fortis Bank Nederland. De dreiging van het plotseling wegbezuinigen van een prominente bedrijfs- historische collectie en archief maakte pijnlijk duide lijk hoe kwetsbaar bedrijfsarchieven en collecties zijn. De historisch archivarissen en bedrijfshistorici van de financiële instellin- gen hadden al sinds de jaren negentig regelmatig contact met elkaar en voelden tijdens de crisis de behoefte om de krachten te bundelen. In 2010 namen zij dan ook het initia- tief tot het oprichten van de VBH. De VBH is niet alleen een vereniging van financiële instel- lingen. Het groeiende ledenbestand bestaat uit een keur van Nederlandse bedrijven, uiteenlopend van banken en ver- zekeraars tot supermarktketens, warenhuizen (waaronder de voormalige V&D), producenten (waaronder Heineken), entertainment- en hospitalityservices (waaronder hotel en voormalig cruiseschip de SS Rotterdam). Ook het midden- en kleinbedrijf is vertegenwoordigd in de vereniging met bedrijven als verhuisbedrijf Saan. Verder zijn enkele histo rische instituten lid die nauwe banden hebben met sociaaleconomische geschiedenis of hoeders zijn van oud-bedrijfscollecties. Denk aan het Nederlands Econo- misch Historisch Archief (NEHA) en het Noord Hollands Archief, waar de unieke collectie van de Koninklijke Joh. Enschedé, drukker van onder andere bankbiljetten en postzegels, is ondergebracht. Wat maakt bedrijfshistorische archieven en collecties zo belangrijk? Historische bedrijfscollecties verschillen onderling sterk. De aard van de sector waartoe het bedrijf behoort, is bepalend voor het zwaartepunt. Zo vind je documenten, objecten en audiovisueel materiaal terug betreffende: • Oprichting, wijziging in rechtsvorm, fusies en liquidaties: akten van vennootschap, statuten en wijzigingen daarin, registers van aandelen en obligaties. • Bestuur : notulen en dossiers van algemene vergaderingen, de raad van bestuur, de raad van commissarissen en directieven en nota’s aan en van de directie. • De dagelijkse leiding van een bedrijf : jaarverslagen, lange- termijnplannen en organogrammen, inspectierapporten en dossiers rond belangrijke gebeurtenissen als stakingen. Maar ook persberichten en personeelsbladen, of documen- ten over extern beleid, bijvoorbeeld correspondentie met publiekrechtelijke organisaties en instellingen. • Verwerving en beheer van eigendommen: bodemonder- zoek, bouwplannen, kadastrale documenten en akten en contracten. • Sociaal overleg: documentatie aangaande de onder- nemingsraad en CAO-overleg. • Productie, techniek en onderzoek: studierapporten, dossiers betreffende patenten en productontwikkeling en productiedossiers. Een vondst uit de audiovisuele archieven van het Bedrijfs- historisch Archief ING. Afdeling Rekeningcourant van de Rijkspostspaarbank tijdens jaarlijkse rente bijschrij ving en de jaarlijkse afsluiting met stapels stamkaarten, 1950. Fotocollecties vormen vaak een ware bedrijfshistorische schatkamer8 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 | Vereniging Bedrijf & Historie vecht voor verborgen verleden » Objecten die herinneringen oproepen Net zoals het zwaartepunt van historische bedrijfsarchie- ven afhangt van de economische sector, kunnen ook de historische collecties erg verschillen van bedrijf tot bedrijf, zoals op de binnenkort geheel vernieuwde VBH-website gezien kan worden. Voor bedrijven die zich specialiseren in de productie of handel van voedsel of dranken, bijvoorbeeld Douwe Egberts, bestaat de collectie voor een groot deel uit objecten ‘waarmee de klant in contact komt’. Het gaat hierbij niet alleen om reclame-uitingen zoals posters, advertenties of commercials, maar ook om verpakkingen, versies van beeldmerken en veelgebruikte producten. Ook objecten die klanten konden verdienen in spaaracties maken vaak onder- deel uit van deze collecties. Wat de objecten gemeen hebben, is dat ze vaak sterke herinneringen oproepen. Een aantal van deze bedrijven maakt hiervan gebruik door het opzetten van bezoekerscentra rondom de beleving van een merk, zoals de Heineken Experience. Eeuwenoude familiebedrijven waar- onder Bols en Nolet maken handig gebruik van hun familie- geschiedenis om het imago van hun merk te versterken. Dienstenbedrijven als banken en verzekeraars hebben minder of geen herkenbare producten vervaardigd, maar maakten niet minder gebruik van reclames en klantgericht promotiemateriaal. Spaarbanken en verzekeraars waren hierin vaak pioniers. Nationale Nederlanden heeft bijvoor- beeld een prachtige collectie reclameaffiches. De focus in deze collecties ligt echter vaak op de technische aspecten van de geleverde diensten, of het werk achter de schermen. Denk aan gespecialiseerde calculators voor boekhouders en beurshandelaren, de eerste computers die in de jaren zestig werden gebruikt voor de verwerking van betaalopdrachten, geld- en pinautomaten en bankboekjes. Ook in de audio - visu e le archieven kan men foto’s en filmpjes over het dage- lijks werk van het personeel vinden. Foto collecties vormen vaak een ware bedrijfshistorische schatkamer: zo ontbreekt in de fotocollectie van ABN AMRO vrijwel geen enkele stad, dorp of gehucht waar de bank wereldwijd ooit was gevestigd. Waarom historische bedrijfscollecties bewaren? De acquisitie van deze historische collecties gaat slechts deels georganiseerd. Afhankelijk van de aard van een bedrijf en gemaakte afspraken kan een archivaris bijvoorbeeld verwachten dat de jaarverslagen, notulen van de raad van bestuur en belangrijke reclamematerialen met regelmaat worden toegezonden. Maar bedrijven zijn niet verplicht om historische archieven of collecties aan te houden. Voor de meeste documenten – zoals notulen van de raad van bestuur, gegevens omtrent bedrijfsmatig onroerend goed en jaarrekeningen – bestaat alleen een minimale bewaartermijn van vaak zeven tot tien jaar. Op het bewaren van historische objecten staat meestal helemaal geen termijn, en een bedrijf zou in principe zelfs vrij zijn om collecties en archieven naar eigen wil te vernietigen. Daarom is het belangrijk om op de hoogte te zijn van wat de belangrijkste bedreigingen zijn voor historische bedrijfscollecties. Op de website van de Stichting Albert Heijn Erfgoed vind je vrij toegang tot een uitgebreid archief van onder meer productverpakkingen, foto’s en tijdschriften, waaronder de Allerhande. Een serie directeursportretten in het ABN AMRO hoofdkantoor in Amsterdam straalt continuïteit en vertrouwen uit (foto Bert Verhoeff).9 ARCHIEVENBLAD | 2021 | NUMMER 5 Bezuinigingspost Naast de eerdergenoemde faillissementen, fusies en over- names vormen geld- en tijdgebrek natuurlijk altijd een gevaar. Veel hangt af van het hoger management, of men de bruikbaarheid van bedrijfshistorie inziet en begrijpt. Als dat niet het geval is, komt het voor dat bij een bedrijf de historische afdeling als niet essentieel voor de bedrijfs- voering wordt beschouwd en daarmee dus een gemakkelijke bezuinigingspost. Er wordt dan al snel te weinig geld opzij- gezet voor beheer en behoud van de collectie, of archivaris- sen en collectiebeheerders die met pensioen gaan worden niet (tijdig) vervangen. Ook worden er geen geld en fte’s vrijgemaakt voor digitale archivering. Hierdoor beginnen er gaten te vallen in veel collecties, omdat informatie, reclame en zelfs producten de afgelopen twintig jaar voornamelijk digitaal worden geproduceerd en aangeboden. In het ergste geval kan er worden besloten om de historische collectie volledig extern op te slaan of af te stoten. Bedrijfsbelang Waarom zou een bedrijf een historisch archief of een histori sche collectie aanleggen, beheren en onderhouden? Historische collecties en archieven kunnen soms een heel direct en concreet bedrijfsbelang dienen. Voorbeelden daarvan zijn oude vergunningen, contracten en eigendoms- bewijzen in geval van de verkoop van een (hoofd)kantoor- gebouw of dochterbedrijf, of oude reclamecampagnes en producten waaruit belangrijke lessen getrokken kunnen worden door de huidige afdelingen Productontwikkeling en Marketing. Bedrijfsgeschiedenis kan een inspiratiebron zijn voor nieuwe innovaties en producten. Kennis van de eigen bedrijfs geschiedenis zorgt ervoor dat werknemers kritisch kunnen kijken naar hun eigen bedrijf en functie, vrij van dogma’s en veronderstellingen over het desbetreffende bedrijf. Dit zorgt ervoor dat fouten uit het verleden niet worden herhaald en dat men zich kan toeleggen op echte innovatie en proces verbetering. Verantwoordelijk voor de eigen geschiedenis Aandacht voor de geschiedenis, traditie en ontwikkeling van het eigen bedrijf speelt daarnaast een belangrijke rol in de bedrijfscultuur: het schept vertrouwen, een groot goed in het bedrijfsleven. Het bewaren van archieven voor de toekomst kan het imago en de identiteit van een bedrijf dan ook versterken. Een bedrijf dat zorg draagt en verant- woordelijkheid neemt voor de eigen geschiedenis, toont zich transparant, eerlijk en betrouwbaar. Het tegenovergestelde is ook waar. Een bedrijf dat zijn geschiedenis niet beschik- baar stelt voor het publiek of zichzelf, kan zich minder goed weren tegen kritiek over dat verleden. Geschiedenis schept een band met het bedrijf, niet alleen voor de werknemer en de klant, maar ook met de samenleving als geheel. Bedrijfs archieven maken deel uit van ons erfgoed, vooral bij bedrijven die het particuliere belang overstijgen door hun grote economische, sociale en zelfs culturele invloed op nationaal en internationaal niveau. In tegenstelling tot kunstcollecties zijn historische archieven en collecties vaak (nog) geen vanzelfsprekend en gewaardeerd onderdeel van een modern bedrijf met een rijk verleden. De VBH probeert hier al sinds haar oprichting in 2010 verande- ring in te brengen, direct en indirect. Ook in de toekomst blijven we ons inzetten om het erfgoed van het Nederlandse bedrijfsleven de plaats te geven die het verdient. | Dit artikel is het eerste in een serie van drie, waarin de VBH aandacht schenkt aan de specifieke eigenschappen van historische bedrijfscollecties en archieven. Het objectendepot van het Bedrijfshistorisch Archief ING. Geschiedenis schept een band met het bedrijfNext >