archievenblad sinds 1892 jaargang 120 2016 4 Uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in NederlandDe Hogeschool van Amsterdam (HvA) is voor de faculteit Digitale Media en Creatieve Industrie op zoek naar: docent Archivistiek (0,8-1,0 fte) Voor de specialisatie Archivistiek (op basis waarvan het Diploma Archivistiek B te behalen is), zoeken wij een enthousiaste en ondernemende docent die is afgestudeerd als archivaris. De functie Je geeft en ontwikkelt onderwijs aan studenten op het terrein van archivistiek en informatie- management en je begeleidt studenten binnen het onderwijsleerproces. Vanuit je deskundigheid ben je inzetbaar in verschillende onderwijs- en werkvormen. Je bent in staat om onderzoek en onderzoeksresultaten te verbinden met het onderwijs en draagt zorg voor onderwijsvernieuwing in samenhang met het bestaande curriculum. Je werkt mee aan (verder) uitbouwen en versterken van de relatie met de beroepspraktijk, het begeleiden en beoordelen van studenten bij stages en bij het afstuderen en het vervullen van de rol van tutor, studieloop- baanbegeleider en/of coach behoort tot je vaste taken. Wij zoeken Een professional met een diploma Archivistiek A of B en een master, bij voorkeur niet langer dan 6 jaar geleden afgestudeerd. Je hebt werkervaring met het duurzame beheer en toegankelijkheid van analoge en digitale archieven bij archiefinstellingen of documentaire informatievoorziening. Je hebt kennis van informatie-architectuur en van de toepassing ven het archiefrecht en de internationale standaarden. De afdeling Binnen de opleiding MIC, waar de Archiefschool onderdeel van is, leidt een enthousiast docen- tenteam van ongeveer 150 medewerkers 2.500 studenten op tot professionals voor de dynami- sche en in hoge mate gedigitaliseerde media- en informatiewereld. De opleiding is gevestigd op de Amstelcampus. Meer informatie Voor de volledige vacaturetekst en solliciteren gaat u naar: hva.nl/vacatures Sluitingsdatum: 9 mei 201642 ‘Een bezoek aan het archief moet net zo vanzelfsprekend zijn als een bezoek aan de bibliotheek.’ In gesprek met Anneke van Waarden-Koets De liefde voor boeken, lezen, geschiedenis en cultuur hebben haar loopbaankeuzes bepaald. Een verstandige strategie want Anneke van Waarden-Koets doet haar werk nog altijd met veel plezier. Bij het Zeeuws Archief maakt ze het verleden toegankelijk voor een breed publiek. Een portret. Fransien Smeets ■ 14 Kanonnen! 17e-eeuws bewijsmateriaal in een 21e-eeuwse strafzaak Archieven als bron voor de historische onderzoeker en archieven als bron voor de recht- en bewijszoekende burger: beide functies zijn bekend. Ze gaan ook heel goed samen, maar in de praktijk komt dat niet zo vaak voor. Het Nederlands Forensisch Instituut maakte er echter dankbaar gebruik van in een zaak waarin bewezen moest worden dat drie Nederlandse kanonnen niet afkomstig waren uit interna- tionale wateren, maar uit de monding van de Thames. Floortje Tuinstra ■ Inhoud nummer 4 2016 ■ 3 04 Van de redactie 05 De archiefervaring 07 Nieuws uit het veld 10 Wie zit waar? Het digitale archiefveld, Redactie Archievenblad 14 Kanonnen! 17e-eeuws bewijsmateriaal in een 21e-eeuwse strafzaak, Floortje Tuinstra 18 De macht van de inktschijters. Bureaucratie is een inktvis, Charles Jeurgens 21 De (on)mogelijkheid van speuren naar verweesde werken, Yvonne Vetjens 22 ‘We moeten onze blik en aandacht op de toekomst richten, juist nu meer dan ooit.’ Voorbeschouwing Jubileumcongres KVAN, René Spork 24 Beperkingen aan de openbaarheid, Erik Kraai 26 Webarchivering door gemeentes: de huidige praktijk, Mathieu Paapst en Jurjen Straat 28 ‘We zitten vol met plannen.’ De nieuwe rol van Archief Eemland, Bernadine Ypma 30 In memoriam Leo Rouppe van der Voort (1931-2016), Anette de Lange 31 De revolutionaire overgang van perkament naar papier, René Spork en Femke Dijkhuis 32 Geen censuur aan de muur! De Tilburgse muurkranten, 1978-1995, Astrid de Beer 34 Informatie delen, problemen vermenigvuldigen? Twee adviesraden over informatiebeheer in ketensamenwerking, Margreet Windhorst 36 Column 38 KVAN Nieuws 39 Uitgelezen 41 Agenda 42 Burgerlijke Stand: ‘Een bezoek aan het archief moet net zo vanzelfsprekend zijn als een bezoek aan de bibliotheek.’ In gesprek met Anneke van Waarden-Koets, Fransien Smeets 10 Wie zit waar? Het digitale archiefveld WieWasWie, WatWasWaar, Het Geheugen van Nederland, Delpher, Europeana, Oorlog in Blik en vele andere. Archiefinstellingen zijn op vele online platforms aanwezig. Welke platforms zijn populair? Wat voor strategie zit erachter en hoe verhoudt zich dat tot de eigen website? Een rondje langs de digitale archiefvelden. Redactie Archievenblad ■ 28 ‘We zitten vol met plannen.’ De nieuwe rol van Archief Eemland In de zomer van 2015 waren de KVAN-dagen in Amersfoort. Archief Eemland fungeerde als gastorganisatie en stond net onder leiding van de nieuwe directeur Ina Loovers. Over een maand vindt het Jubileumcongres KVAN 125 plaats in Haarlem. Tijd voor een terugblik naar het congres van vorig jaar met Ina Loovers. Bernadine Ypma ■ Colofon Het Archievenblad is een uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen In Nederland (KVAN). Het Archievenblad verschijnt tienmaal per jaar. Alle leden van de KVAN ontvangen het Archievenblad. Redactie Matthijs Andreas, Joris van Dierendonck (eindredac- teur), Femke Dijkhuis, Ton Dijksterhuis, Tessa Free, Caroline Leistra, May Scheepers, Fransien Smeets, René Spork (hoofdredacteur), Floortje Tuinstra, Dick Veldhuizen, Nico Vriend, Ruud Yap, Bernadine Ypma. Vaste medewerkers Roland Bisscheroux, Niels Bongers, Marcel Duijg- huisen, Marieke de Haan, Charles Jeurgens, Hannie Kool-Blokland, Erik Kraai, Sandy Marijnissen, Noor Schreuder, Theo Thomassen. Redactieadres Archievenblad Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: redactie@archievenblad.nl E-mail persberichten: nieuws@archievenblad.nl Website: www.archievenblad.nl Abonnementen en ledenadministratie Wie geen lid is van de KVAN kan het Archievenblad bestellen bij het KVAN-bureau. Ook voor adres- wijzigingen kunt u daar terecht. KVAN-bureau Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: bureau@kvan.nl Website: www.kvan.nl Jaarabonnement Nederland € 78,00 Buitenland € 90,25 Losse nummers € 8,00 Product- en personeelsadvertenties Sales & Services geeft inlichtingen over tarieven en plaatsing van alle advertenties. Postbus 2317, 1620 EH Hoorn Telefoon: (0229) 21 12 11 Fax: (0229) 27 04 04 E-mail: administratie@salesandservices.nl Ontwerp Infour, marketing en communicatie, Heerlen Opmaak en druk Schrijen-Lippertz MediaNova B.V. Coverfoto Sjoerd Knibbeler ISSN 1385-4186 Het volgende nummer van het Archievenblad verschijnt begin juni 2016. 4 ■ 2016 nummer 4 Van de redactie Kom vanavond met verhalen Citaat van de maand Verhalen zijn populair. Mensen vertellen verhalen en die vormen onze geschiedenis, toch? Wie meer wil weten over bijvoorbeeld het bombardement van 14 mei 1940 op Rotterdam, moet dus contact zoeken met heel oude mensen… Of hun kinderen, want verhalen worden doorverteld. Of toch niet? Verhalen kunnen emoties oproepen, betekenis geven aan gebeurtenissen en symbool staan voor iets groters. Ze kunnen waar zijn of verzonnen, of iets daar tussenin. Is dat erg? Als je onderzoek doet naar dat bombardement op Rotterdam, dan wil je uiteraard eerst wel een paar feiten weten. Voerden de Duitsers een kort of lang bombardement uit, vergeleken met andere steden? Gebruikten ze dezelfde vliegtuigen als altijd of hadden ze juist zwaarder of lichter materiaal ingezet? Was het gezien de weerstand die de Rotterdamse mariniers boden bij de bruggen over de Maas een strategisch bombardement, of was het gezien de verwoesting van de binnenstad een terreurdaad? Enzovoort enzovoort. Dat soort gegevens vind je in archieven en niet direct in de mondelinge overlevering. En toch zijn het de verhalen en ooggetuigenverslagen die ons telkens weer boeien, om nog maar te zwijgen over films en romans. Het beeld dat we in ons hoofd hebben opgeslagen over de oorlog bestaat uit al dan niet correct onthouden feiten, herinneringen, verslonden literatuur (zowel fictie als non-fictie), bekeken films en documentaires, krantenberichten en verhalen uit de familie. De donkere kamer van Damokles, De avonden, De aanslag, Het Koninkrijk, de verhalen van opa: het zit allemaal in ons geheugen. Het is echter maar de vraag of wij feit en fictie altijd goed kunnen onder- scheiden: ons geheugen mist helaas (of gelukkig?) de nauwkeurigheid van een computer. Voor betrouwbare informatie moet je dus bij het archief zijn en uh… voor (minder betrouwbare?) verhalen tegenwoordig ook. Het Nationaal Archief beheert namelijk het ‘Verhalenarchief’. Het Verhalenarchief vertelt en verzamelt persoonlijke verhalen over uiteenlopende gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis, familiegeschiedenissen, vrolijke, droevige en soms wonderlijke lotgevallen. Een geschiedenisleraar die mooie verhalen vertelt, ervaart dat leerlingen aan zijn lippen hangen. Dat is mooi, al zou het nog mooier zijn – zeg ik als archivaris – als die geschiedenisleraar zijn verhaal zou vertellen aan de hand van in het archief aanwezige bronnen. Daar doe je soms vondsten, beter dan fictie. Wist u dat Abraham Tuschinski (1886-1942), de vermaarde Joods-Pools-Nederlandse bioscoopexploitant, zijn theater- imperium begon in Rotterdam? Hij had er vanaf begin 20e eeuw meer dan een handvol theaters. Tijdens het bombardement op Rotterdam verloor Abraham al zijn Rotterdamse bioscopen. Het was 14 mei en die dag was Abraham jarig, zo blijkt uit gegevens van het Stadsarchief Rotterdam. ■ René Spork ■ hoofdredacteur@archievenblad.nl ‘Hoe de oorlog is verdwenen, en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen.’ Leo Vroman, ‘Vrede’ (1954)De Zaandam bewijst dat hij op 6 oktober 1890 aankwam in de haven van New York, met drie stuks bagage. Vervolgens werd het onderzoek lastiger. Maar het gevaar en ook het leuke van archiefonderzoek is dat als je je eenmaal ergens in vastbijt, je steeds hebberiger wordt. Via internetonderzoek (onder andere www.ancestry.com) bleek dat Dirk in Amerika een ware beroemdheid was geworden. Kort na aankomst werd hij kopersmid bij Union Iron Works in San Francisco, een bedrijf dat spoorweg- en landbouwmachines maakte en daarnaast bekendstond als scheepswerf. Van Erp onderbrak zijn werk toen hij in 1898 tijdens de Klondike Goldrush deelnam aan een reis naar de Yukon in Alaska. Uit brieven die hij naar zijn familie stuurde, blijkt dat het een zware reis was, zonder succes. In 1908 opende Van Erp zijn eerste winkel, The Copper Shop in Oakland. Een jaar later exposeerde hij 24 stukken tijdens de wereldtentoonstelling in Seattle. Dirk maakte verschillende voorwerpen, maar de koperen mica lamp werd een van de meest karakteristieke objecten van de Van Erp studio’s. In 1929 ging hij met pensioen en nam zijn zoon de zaak over. Uit de overlijdens- akte, opgevraagd bij de County of Marin in Californië, blijkt dat Dirk in 1933 stierf aan een hartaanval. Hij nam in die tijd een zeer prominente plaats in binnen The Arts and Crafts Movement. Hoewel nu veel van het leven van Dirk van Erp bekend is, vind ik toch zo nu en dan via internet weer nieuwe artikelen of foto’s. Twee jaar geleden kreeg ik de kans om in het Metro- politan Museum in New York een echte Dirk van Erp-lamp te zien, een hele belevenis. Apart is dat Dirk op het internet geroemd wordt om zijn werk, maar dat er nergens wordt gesproken over zijn verleden. Dat heeft hij goed verborgen weten te houden. ■ Lutske Vlieger ■ informatiespecialist bij het Historisch Centrum Leeuwarden. Dirk van Erp (foto Geheim Register, 1887). nummer 4 2016 ■ 5 De archiefervaring van Lutske Vlieger Toen ik zes jaar geleden met de archief- opleiding aan de Hogeschool van Amsterdam begon, kon ik niet vermoeden dat ik zo enthousiast zou worden over een bepaald onderwerp. Aanleiding was de module Gebruik van Archieven, waarvoor we onderzoek moesten doen naar biografische, maatschappelijke en topografische informatie over een persoon. Ik koos voor de Leeuwarder boef Dirk van Erp, genoemd in het Geheim Register van Ontslagen Gevangenen. Dit register was in gebruik van 1882-1896 en bevat carte-visiteportretten, persoonsgegevens en justitiële antecedenten van ontslagen gevangenen (met kans op recidive). Dat Dirk een zeer interessant onderwerp was, bleek al snel uit bronnenonderzoek. Dirk werd geboren op 4 januari 1862 als derde kind van Willem van Erp en Agatha Tjepkema. Zijn vader was koperslager, een vak dat Dirk later ook zou uitoefenen. Nieuwsgierig naar wat hij had uitgehaald, ging ik aan de hand van de gegevens uit het Geheim Register op onderzoek uit. Ik kwam terecht bij de arresten van criminele zaken uit de periode 1882-1883. Uit zeventien getuigenverklaringen bleek dat Dirk betrokken was bij een chantagezaak en twee inbraken. Bij het eerste misdrijf werd hij gebruikt als loopjongen en bij de inbraken stond hij op de uitkijk, maar vluchtte al voordat het plan was uitgevoerd. Dirk van Erp werd in 1882 schuldig bevonden aan poging tot diefstal en mede- plichtigheid aan heling. Hij werd veroordeeld tot vijf jaar straf- gevangenis in Leeuwarden. In 1887 kwam Van Erp vrij. Uit het bevolkingsregister blijkt dat hij na zijn vrijlating eerst nog een tijdje in Leeuwarden woonde en in 1889 vertrok naar Vlaardingen. Een passagierslijst van het schip Lutske Vlieger met het Geheim Register van Ontslagen Gevangenen (foto Historisch Centrum Leeuwarden). Alles heeft waarde. Het is maar net van welke kant je het bekijkt. Dat kan economisch, historisch, financieel en ook emotioneel zijn. Om die waarde te beschermen of te herstellen zijn wij er. VANWAARDE, de geruststellende dienstverlener voor het beheer, de restauratie en de calamiteitenondersteuning voor alles van waarde. VOOR ALLES VAN WAARDE BEHEER, RESTAURATIE EN CALAMITEITENONDERSTEUNING VOOR ALLES VAN WAARDE WWW.VANWAARDE.EU MUSEUMWACHT DOCUMENTENWACHTCALAMITEITENRESTAURATIE BRENG UW ARCHIEF TOT LEVEN t +31 (0)346 58 68 00 ALM.sales@axiell.com alm.axiell.com AXIELL ALM Netherlands BV Postbus 1436, 3600 BK Maarssen Nederland AXIELL ALM is de leidinggevende leverancier van collectie management systemen, online-publicatie en mobiele-oplossingen. Eén van Axiell’s producten is Adlib Archief: een professioneel software pakket voor het beheer van historische, bedrijfs- en overheidsarchieven. Adlib Archief voldoet aan alle gangbare standaarden. Een krachtige thesaurus, koppeling met digitale media en andere externe bestanden behoren tot de standaard functionaliteit. Met Adlib Archief legt u het verleden vast voor de toekomst! Meer dan 2600 klanten gebruiken onze software wereldwijd, van kleine (privé) collecties tot nationale archieven.nummer 4 2016 ■ 7 Nieuws uit het veld Gratis: duizenden afbeeldingen NHA Sinds kort is het mogelijk om gratis afbeeldingen op hoge resolutie rechten- vrij uit de beeldbank van het Noord- Hollands Archief te downloaden. In de beeldbank op de website van het Noord-Hollands Archief zijn meer dan 260.000 afbeeldingen te vinden, zoals foto’s, kaarten, plattegronden en topo- grafische tekeningen. Een groot deel daarvan is nu met één druk op de knop te downloaden. Bijvoorbeeld foto’s van het optreden van The Beatles in Hillegom en prachtige zeventiende- eeuwse pentekeningen van Pieter Saenredam. Niet alle afbeeldingen zijn in hoge resolutie beschikbaar. Sommige afbeeldingen mogen niet worden gedownload in verband met auteurs- rechten. Bron: www.noord-hollandsarchief.nl Poppe de Boer, The Beatles in Treslong (Hillegom), 5 juni 1964 (foto Noord-Hollands Archief, collectie Fotoburo de Boer). Behoud archief Joegoslaviëtribunaal Het archief van het Joegoslaviëtribunaal is van onschatbare waarde. Behoud en toegankelijkheid ervan moeten worden gegarandeerd, schrijven wetenschappers Saskia Baas en Richard A. Wilson in NRC. Karadzic is door het Joegoslaviëtribunaal veroordeeld wegens oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Deze complexe zaak kan worden toegevoegd aan de indrukwek- kende lijst met prestaties van het Tribunaal dat al 147 soortgelijke zaken afrondde. De aanklagers maakten bij die zaken gebruik van bewijsstukken in de vorm van officiële documenten van politieke en militaire instellingen, persoonlijke dagboeken en notitieboekjes van de verdachten, notulen van bijeen- komsten en getuigenverklaringen, naast foto’s, films en radio-opnamen. Al deze unieke materialen worden momenteel opgeslagen in het depot van het bureau van de aanklager van het Tribunaal. Zij vormen de sleutel tot het begrijpen van de geschiedenis van de Joegoslavische oorlogen die in de jaren 90 meer dan 100.000 mensen het leven kostten. Op dit moment rondt het Tribunaal de laatste zaken af en bereidt het zich voor op het in 2017 definitief sluiten van de deuren. Het is nog onduidelijk of het depot bewaard zal blijven en of de materialen toegankelijk zullen worden gemaakt voor het publiek. Daarmee dreigt een bijzondere collectie materialen verloren te gaan. Bron: www.nrc.nl Het Joegoslaviëtribunaal houdt zitting aan de Johan de Wittlaan in Den Haag (foto Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Wikimedia Commons). Onderzoek Tilburgse textielindustrie Na zes maanden spitten in archieven, het ontcijferen van talloze onleesbare documenten en het uitpluizen van tien- tallen stambomen, is het project ‘Twee eeuwen Tilburgse textielfabrieken’ afgerond. Tientallen vrijwilligers hebben meer dan vijfhonderd Tilburgse textielbedrijven ontdekt en ontleed, die de afgelopen tweehonderd jaar in Tilburg actief waren. Dit was het grootste onderzoek ooit naar de Tilburgse textielindustrie. ‘Het resultaat van dit onderzoek is echt een overzicht van de hoeveelheid bedrijven die we in Tilburg hebben gehad en wie de mensen achter die ondernemingen waren’, vertelt directeur Gert Jan de Graaf van het Regionaal Archief Tilburg. ‘Het mooie is dat al die informatie nu openbaar toegankelijk is via internet om bijvoorbeeld verder onderzoek te doen.’ De Graaf doelt daarmee op de Stichting Leerstoel Textiel die pleit voor de aanstelling van een textielprofessor aan Tilburg University. Het onderzoeksproject leverde een schat aan nieuwe informatie op. De belangrijkste uitkomsten: iedereen deed het met iedereen en niet alleen zakelijk. Anders gezegd: Veel kinderen van eigenaren huwden met andere nazaten van weer andere fabrieken. Op die manier werd het kapitaal veiliggesteld en doorgegeven aan volgende generaties. Sappig detail is dat koning Willem II, nog voordat hij koning was, heel wat zakelijke belangen had in Tilburgse textielbedrijven. Bron: www.omroepbrabant.nl De BeKa-fabriek in Tilburg: ooit een kazerne, toen een wolfabriek, tegenwoordig huisvesting van Regionaal Archief Tilburg (coll. Regionaal Archief Tilburg).8 ■ 2016 nummer 4 Nieuws uit het veld Archiefonderzoek Hillsborough-ramp Jarenlang kregen Liverpool-fans de schuld van de stadionramp in 1989 in Sheffield, waarbij 96 toeschouwers omkwamen. Ten onrechte, blijkt uit nieuw onderzoek. Toen de archieven na publiekelijke druk werden geopend zakte de zaak snel in. De politie knoeide met verklaringen om de fans de schuld te geven van de ergste stadionramp in de Europese geschiedenis. Hillsborough staat gelijk aan een cover-up, aan een politiedwaling waar binnenkort een einde aan komt. Een nieuw gerechtelijk onderzoek, dat twee jaar geleden begon, wordt binnenkort afgerond. Mogelijk wordt er dan een verantwoordelijke aangewezen. Tot vier jaar geleden kregen de Liverpool- supporters de schuld. De ramp zou te wijten zijn aan hun dronkenschap en het feit dat ze geen kaartjes hadden maar wel het stadion binnendrongen. Ze zouden bewust binnen zijn gekomen om het duel te verstoren. Niemand werd wegens nalatigheid vervolgd. Uit de officiële documenten die werden vrijgegeven, bleek wat de slachtoffers altijd al vermoedden: de politie knoeide bewust met verklaringen om de fans de schuld te geven. Vijfentwintig jaar geleden kwam een- zelfde onderzoek uit op ‘dood door ongeval’. Dat oordeel werd in 2012 vernietigd door de Hoge Raad, nadat uit archiefstukken bleek dat de politie te veel supporters had toegelaten. Dat materiaal kwam vrij nadat meer dan 140.000 Britten, onder wie oud-Liverpool-trainer Kenny Dalglish, online een petitie ondertekenden en een Lagerhuisdebat over de Hillsborough-ramp afdwongen. Bron: www.nrc.nl het overgebracht naar het Rijksarchief te Antwerpen-Beveren. Peter Paul Rubens, portret van een oude vrouw, vermoedelijk Maria Pypelinckx. Vaticaan opent Argentijnse archieven De openstelling van de archieven moet duidelijkheid verschaffen over de rol van de Kerk ten tijde van de Argentijnse dictator Jorge Rafael Videla. Het Vaticaan heeft aangekondigd dat het zijn archieven over de rechtse militaire dictatuur in de periode 1976-1983 voor onderzoek vrijgeeft. Daarmee wordt het voorbeeld gevolgd van de Verenigde Staten. Carlos Malfa, de secretaris-generaal van de Argentijnse bisschoppenconferentie, bevestigde dat de dossiers uit de periode van het militaire bewind momenteel worden geïndexeerd om ze gemakkelijker toegankelijk te maken voor onderzoek. Carlos Malfa: ‘Het gaat vooral om brieven van familieleden van verdwenen tegenstanders. Daarin wordt om de tussenkomst van de Katholieke Kerk gevraagd voor ontvoerde slachtoffers bij de militairen.’ Volgens schattingen werden tijdens het militaire bewind in Argentinië ongeveer 10.000 politieke tegenstanders en mensenrechtenactivisten ontvoerd en vermoord door het Argentijnse leger. Tegenstanders verweten destijds zowel de Katholieke Kerk als de VS steun aan Nieuwe Europese wet persoonsgegevens Aan de nu versnipperde wetgeving in Europa over gegevensbescherming komt een einde. Het Europees Parlement (EP) steunt nieuwe wetgeving hierover. Begin april schaarde de bevoegde commissie in het EP zich achter de eindteksten, daarna sprak het hele parlement zich uit over de wet. Doorgaans volgen de Europarlementariërs de lijn van hun collega’s in de commissie. Bovendien hebben de meeste partijen hun steun aan de nieuwe wet al uit- gesproken. Onder de nieuwe verordening zullen burgers beter in staat zijn hun persoonlijke gegevens in te zien, te wijzigen en te controleren. Ook is het ‘recht om te worden vergeten’ opgenomen in de wet, zodat burgers kunnen eisen oudere informatie over hen op het internet te verwijderen. Bedrijven die de fout ingaan bij de bescherming van de data, kunnen flinke boetes tegemoet zien. Bron: www.automatiseringsgids.nl Gevonden: testament moeder Rubens Begin februari 2016 ontdekte een bezoeker van het Rijksarchief te Gent heel toevallig het testament van Maria Pypelinckx, de moeder van Peter Paul Rubens. In een niet-geïnventariseerd archiefblok over de geschiedenis van het arrondisse- ment Dendermonde zat het testament tussen een bundel akten van een Antwerpse notaris uit de 16e eeuw. Het document dateert uit 1583 en vormt een mooie aanvulling op de bestaande archiefstukken over de familie Rubens. Het document vertelt onder meer over de oudste zoon Jan Baptist, over wie weinig bekend is. Maria maande haar zoon zich te bekwamen in haar wolhandel ‘om heuren zone te beter couragie te geven om hem des te meer daer inne te oeffenen’. Specialisten van het Centrum Rubenianum hebben de vondst onderzocht. Het testament zal gerestaureerd worden in het Algemeen Rijksarchief. Daarna wordt nummer 4 2016 ■ 9 Nieuws uit het veld de rechtse militaire dictaturen in Latijns-Amerika. Bron: www.kerknet.be Nieuwe documenten van getuigen naziregime Het Brits Nationaal Archief heeft oude documenten vrijgegeven met getuige- nissen van slachtoffers van nazivervolgingen. 71 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn er niet zo veel overlevende slachtoffers. Het Brits Nationaal Archief meent daarom dat voor getuigenissen van slachtoffers de aandacht stilaan moeten verschuiven naar het geschreven woord. Zodoende worden meer dan 900 originele documenten vrijgegeven waarin nazi- slachtoffers getuigen over de gruwelen die ze meegemaakt hebben. De overlevenden moesten die getuige- nissen vastleggen om aanspraak te kunnen maken op een deel van de één miljoen pond die West-Duitsland, zoals afgesproken met het Verenigd Koninkrijk, in een fonds gestopt had. Zo’n 4000 mensen deden een aanvraag bij het Britse Foreign Office om een financiële compensatie te krijgen. Dat departement beheerde het fonds en besliste dus wie een compensatie kreeg. De documenten uit de archieven bevatten vaak beschrijvingen van verschrikkelijk leed. Eén slachtoffer had als taak om lijken in een massagraf te werpen. Hij heeft het over het junglerecht dat heerste in de concentratiekampen: ‘Als je ‘s nachts zelf niet doodde, werd je zelf gedood. Overdag was kannibalisme Nederlanders 100 jaar geleden kochten. Volgens Schaap is behoud van het archief belangrijk voor toekomstige generaties. ‘We leven in een tijd dat de ene na de andere winkelketen omvalt. Dat is een trend. We weten nooit wat mensen over 100 jaar interessant vinden, maar ik kan me voorstellen dat er tegen die tijd onderzoek wordt gedaan naar de detailhandel in de 21e eeuw.’ Bron: www.ad.nl Bouw van V&D Alkmaar, 1926 (coll. Regionaal Archief Alkmaar, Wikimedia Commons). schering en inslag.’ Het Brits Nationaal Archief zal tot 2017 nog meer documenten vrijgeven die een inzicht bieden op hoe slachtoffers van het naziregime getuigden voor een financiële compensatie. Bron: www.knack.be Gevangenen in Sachsenhausen, 1938 (coll. NARA, Wikimedia Commons). ‘Gooi V&D-archief niet weg’ Het Stadsarchief Amsterdam vreest dat het archief van V&D door de shredder gaat als de panden straks worden ontruimd. Historische stukken tot 1990 heeft het Stadsarchief al in bezit, maar juist de laatste twee decennia, toen het warenhuis in verval raakte, ontbreken. In die stukken zal gevoelige informatie staan, zoals bedrijfsbelangen, verslagen van de directie en personeelsstukken. ‘Waardevolle stukken liggen er nog genoeg’, weet archivaris Mirjam Schaap van het Stadsarchief Amsterdam. Vlak na het faillissement spitte zij samen met V&D-nazaat Wim Vroom door achter- gebleven historische stukken die nog in een filiaal in Nijmegen lagen. Of dit alles wordt vrijgegeven, is maar zeer de vraag. In tegenstelling tot overheidstukken zijn er geen wettelijke regels om bedrijfsarchieven openbaar te maken. ‘De historische archieven van 1875 tot eind jaren 80 zijn redelijk goed bewaard’, vertelt Schaap. ‘Die zijn enkele jaren geleden grotendeels overgedragen aan het Stadsarchief. Maar dat geldt niet voor de periode tot 2016, het cruciale tijdperk waarin het verval intrad en uiteindelijk het faillissement.’ Het Stadsarchief stuurde een brandbrief naar de curatoren om óók het recente archief vrij te geven. De historische stukken die het Stadsarchief al wel in bezit heeft, bevatten 200 meter aan oude kasboeken, notulen, personeelsbladen, foto’s en balansboeken die laten zien wat Alle mensen Per 1 mei 2016 is Niels van Driel benoemd tot gemeente- archivaris van Gooise Meren en Huizen. Kennisdossier Auteursrecht vernieuwd Stichting DEN, kenniscentrum voor ICT in cultureel erfgoed, heeft haar kennis- dossier Auteursrecht geactualiseerd. Het kennisdossier Auteursrecht is vooral een overzicht van de grote hoeveelheid informatie over auteursrecht die op de website van DEN te vinden is. De nieuwe toevoegingen aan de kennisbank zijn: Wet bescherming persoonsgegevens, portretrecht en de databankenrichtlijn. Daarnaast is de informatie over de Auteurswet, naburige rechten en verweesde werken bijgewerkt. Het kennisdossier Auteursrecht is te bekijken op www.den.nl/thema/88/auteursrecht.Next >