archievenblad sinds 1892 jaargang 119 2015 9 Uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland“Kijk, een kast kun je overal kopen. Het gaat er om hoe een bedrijf omgaat met onverwachte zaken.” Fieneke van Bemmel - ‘t Hoen Hoofd Facilitair Beheer Utrechts Archief Lees het verhaal van Fieneke op www.bruynzeel-storage.com/nl42 ‘We hebben prachtige archieven en collecties.’ In gesprek met Frans Hermans Hij groeide op onder de rook van Venlo, studeerde in Nijmegen en kwam daarna terug naar Limburg. Bij het Venlose gemeentearchief heeft hij in de loop der jaren zijn (historische) sporen achtergelaten. Toch ziet Frans Hermans nog genoeg uitdagingen voor de toekomst. Een portret. Fransien Smeets ■ 13 De ultieme reconstructie? Een collectie die ontstond door vernietiging Het kennen van de context waarin een collectie of archief is ontstaan, is essentieel voor een juiste interpretatie ervan. Maar lang niet altijd zijn die omstandigheden helder. Herkomstonderzoek is geboden om bronnen beter te kunnen duiden. In De ultieme reconstructie? is dat gebeurd. Een kennismaking met een collectie die door vernietiging ontstond. Ellen van der Waerden ■ Inhoud nummer 9 2015 ■ 3 04 Van de redactie 05 De archiefervaring 07 Nieuws uit het veld 10 Onderzoek naar e-Discovery voor informatiebeheer, Hans Henseler en Charles Jeurgens 13 De ultieme reconstructie? Een collectie die ontstond door vernietiging, Ellen van der Waerden 16 ‘Zowel op fysiek als op digitaal terrein moeten we nog grote stappen zetten.’ In gesprek met Charles Noordam, René Spork 18 Hergebruik onder de loep?, Noor Schreuder 20 Het verbaalstelsel-1823, Paul Brood 23 Inktschade burgerlijke stand 1980-2000, Stinie Francke en Stella Mechelse 24 Aan de slag met duurzame toegankelijkheid! Met de handreiking en stappenplan e-depot, Archief 2020 26 Archivaris in crisistijd, Niels van Driel 29 De oogst van een nieuwe lichting archivarissen. Scripties Archivistiek B 2013, Marieke de Haan 32 Archivering en de Kunsten. Over de samenleving die zichzelf documenteert, Redactie Archievenblad 34 Netwerk Digitaal Erfgoed bestrijdt ‘link rot’, Gijsbert Kruithof 35 KVAN Nieuws | SNAAI Lab 36 Column 39 Uitgelezen 40 Agenda 42 Burgerlijke Stand: ‘We hebben prachtige archieven en collecties.’ In gesprek met Frans Hermans, Fransien Smeets 10 Onderzoek naar e-Discovery voor informatiebeheer De Hogeschool van Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Nationaal Archief, Gemeente Amsterdam en een aantal departementen slaan de handen ineen om te onderzoeken welke bijdrage e-Discovery kan leveren aan het moderniseren van informatie- beheer bij overheidsorganen. Het consortium gaat de komende twee jaar onder- zoeken hoe de werelden van e-Discovery en records management elkaar kunnen versterken. Hans Henseler en Charles Jeurgens ■ 16 ‘Zowel op fysiek als op digitaal terrein moeten we nog grote stappen zetten.’ In gesprek met Charles Noordam Het Haags Gemeentearchief bundelt de krachten met Bibliotheek Den Haag. Beide instellingen hebben een uniek profiel, maar er zijn ook overeenkomsten. Sinds april dit jaar staat Charles Noordam aan het roer van beide organisaties. Aan hem de schone taak om te verbinden, vernieuwen en versterken. René Spork ■ Colofon Het Archievenblad is een uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen In Nederland (KVAN). Het Archievenblad verschijnt tienmaal per jaar. Alle leden van de KVAN ontvangen het Archievenblad. Redactie Matthijs Andreas, Dick Deuzeman, Joris van Dieren- donck (eindredacteur), Femke Dijkhuis, Ton Dijksterhuis, Tessa Free, Caroline Leistra, May Scheepers, Fransien Smeets, René Spork (hoofdredacteur), Floortje Tuinstra, Dick Veldhuizen, Nico Vriend, Ruud Yap. Vaste medewerkers Roland Bisscheroux, Marcel Duijghuisen, Marieke de Haan, Charles Jeurgens, Hannie Kool-Blokland, Erik Kraai, Sandy Marijnissen, Noor Schreuder, Theo Thomassen, Peter Vlot. Redactieadres Archievenblad Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: redactie@archievenblad.nl E-mail persberichten: nieuws@archievenblad.nl Website: www.archievenblad.nl Abonnementen en ledenadministratie Wie geen lid is van de KVAN kan het Archievenblad bestellen bij het KVAN-bureau. Ook voor adres- wijzigingen kunt u daar terecht. KVAN-bureau Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: bureau@kvan.nl Website: www.kvan.nl Jaarabonnement Nederland € 76,50 Buitenland € 88,50 Losse nummers € 7,80 Product- en personeelsadvertenties Sales & Services geeft inlichtingen over tarieven en plaatsing van alle advertenties. Postbus 2317, 1620 EH Hoorn Telefoon: (0229) 21 12 11 Fax: (0229) 27 04 04 E-mail: administratie@salesandservices.nl Ontwerp Infour, marketing en communicatie, Heerlen Opmaak en druk Schrijen-Lippertz MediaNova B.V. Coverfoto Sjoerd Knibbeler ISSN 1385-4186 Het volgende nummer van het Archievenblad verschijnt begin december 2015. 4 ■ 2015 nummer 9 Van de redactie Luilekkerland Citaat van de maand Het kan natuurlijk zijn dat u zich elke dag onder het motto ‘nu moet ik weer’ naar uw werk sleept, maar buitenstaanders bezien het archief juist enorm positief. ‘Een schatkamer, een luilekkerland, de historische realiteit onder handbereik’, aldus journalist Raymond van den Boogaard in de NRC van 31 augustus 2015. Van den Boogaard mocht op excursie bij het IISG om de recent digitaal ontsloten correspondentie tussen Karl Marx (1818-1883) en Friedrich Engels (1820-1895) in origineel te bekijken. Althans, de archivaris had enkele stukken in glazen vitrines gelegd. De kluis zelf bleef dicht. Dit alles draagt natuurlijk bij aan de historische sensatie. Je kunt de geschiedenis bijna aanraken, letterlijk. Stel je voor dat je zo’n brief in handen hebt! Kluizen, luchtsluizen, handschoenen, gedempt licht, eindeloze rijen verrijdbare stellingen… De archivaris is een geluksvogel die bij de originele stukken kan en weet waar alles staat. Het ontzag bij de buitenstaander is groot. Bezoekers die een rondleiding krijgen, een kijkje achter de schermen, verliezen al snel hun scepsis en verlaten het archiefgebouw als enthousiaste ambassadeurs van het archief(wezen). Digitalisering is prachtig voor beschikbaarstelling, maar een ouderwetse rondleiding is een bijzonder goed pr-middel. We hebben natuurlijk de capaciteit niet om iedereen maar rond te leiden, maar juist het exclusieve van zo’n rondleiding is goed te ‘vermarkten’. Cultureel ondernemers opgelet! Ik stel me een etentje met de archivaris voor (een arrangement van € 300 per persoon), gevolgd door een presentatie van de historicus van het archief, met als uitsmijter een rondleiding door het hoofd Publieksbereik. Deelnemers: twintig personen maximaal. Arrangementen op voorintekening, zes keer per jaar, in samenwerking met de NRC. Een omzet van € 36.000. Het eten hoeft nergens naar te smaken (pastinaken), als het recept maar oud is. De getoonde archivalia kunnen heel goed kopieën zijn, dat doen ze in het Escher Museum ook en dat is wel zo veilig. De archivaris moet bij een dergelijk diner wel enige welbespraaktheid tonen, maar daar helpt de drank enorm bij. Het educatieve element bestaat uit een standaard- presentatie en ook de rondleiding verloopt volgens een vast stramien. Cultureel ondernemerschap hoeft niet ingewikkeld te zijn, het gaat om de winst. Gewetensvolle archivarissen die dit niet over hun hart verkrijgen, sterven vanzelf uit (zie de archief- opleiding) en worden vervangen door managers (zie uw werkomgeving) die nergens mee zitten. Wie Marx ook alweer was, kun je opzoeken in Wikipedia en Engels spreken we allemaal. Het archief is een luilekkerland, maar je moet het wel goed exploiteren. Met gratis data beschikbaar stellen via internet kom je er niet. Juist in de fysieke dienstverlening valt veel te verdienen. Die hebt u net afgebouwd? Zo gaat het nu altijd in archivarissenland. We lopen niet met een enthousiast groepje door het depot, maar achter de digitale feiten aan. ■ René Spork ■ hoofdredacteur@archievenblad.nl ‘Erger zijn de feiten die achter jou aanhollen.’ Vrij Nederlandnummer 9 2015 ■ 5 De archiefervaring van Margreet de Boer Toen het bezoek ten einde kwam, werd mij gevraagd om nog even een paar brieven te bekijken die in een ander vertrek waren opgeborgen. Meneer leidde mij naar een grote houten kast met daarboven op elke hoek een Delfts blauwe vaas. Meneer deed de kastdeur open en de vazen gingen gevaarlijk heen en weer bovenop de kast. Van schrik deinsde ik terug. Ik dacht even dat zij eraf zouden vallen, maar het liep net goed af. Tijdens een archiefbezoek in de Zaanstreek liet een mevrouw mij weten een attachékoffertje te hebben van haar man, dat hij altijd op de zaak had bewaard. Er zaten wat oude papieren in, of ik er eens naar wilde kijken. De oude documenten bleken correspondentie te bevatten van verschillende politieke partijen van Zaandam in de periode 1910-1920. Deze periode was op politiek gebied nog nauwelijks vertegenwoordigd in de collectie. Uit de documenten kwam naar voren dat de politieke partijen schriftelijk intensief contact met elkaar onderhielden. Dit in tegenstelling tot de inmiddels overgedragen archieven van politieke partijen, want die zijn gericht op de eigen partij en ideologie. De onverwachte aanbiedingen op de studiezaal zijn soms even verrassend. Een studiezaalbezoeker vertelde dat hij een oud pand in Zaandam had gekocht. Op zolder had hij een document van rond 1850 gevonden. De man vroeg zich af of het misschien bij het gemeentearchief hoorde. Het bleek om overheidsarchief van de gemeente Zaandam te gaan. Mogelijk is het archiefstuk door een toenmalige ambtenaar mee naar huis genomen en vergeten. Een rondleiding of open dag is een uitgelezen moment om het publiek kennis te laten maken met onderbelichte delen van de collectie. Het mooiste is natuurlijk om aanwinsten, vanaf het oudste archiefstuk tot recent materiaal, via studiezaal of computer toegankelijk te maken. Daarmee leggen we de basis voor nieuwe archiefervaringen. ■ Margreet de Boer ■ medewerker Particuliere Archieven, Gemeentearchief Zaanstad. Archiefaanwinsten zorgen elke keer voor een verrassing. Soms betreft het een fysiek mooi document, soms een interessante tekst. Toen ik in 2003 bij het gemeentearchief van Zaanstad begon, markeerde dat het begin van een lange reeks archiefervaringen. Mijn belangstelling voor de geschiedenis van de Zaanstreek werd aanvankelijk gewekt door de grote verscheidenheid aan vragen die studiezaalbezoekers wisten te stellen. Naarmate er meer diverse archiefstukken werden aangevraagd, controleerde ik deze met steeds grotere nauwkeurigheid op eventuele schade. Het zou toch zonde zijn als deze oude documenten niet meer gebruikt konden worden. De acquisitie van particuliere archieven met relatief nieuw archiefmateriaal gaf een eigen dimensie aan de archiefervaring. Het ene moment bevond je je in een oude kluis van een bank met archiefstukken van 125 jaar oud; het volgende moment bekeek je materiaal dat 46 jaar lang achter schotten onder dakpannen verborgen had gelegen en tijdens een verbouwing plotseling tevoorschijn kwam. Een bijzondere ervaring was de verwerving van het directiear- chief van de Koninklijke Verkade Fabrieken N.V. Samen met collega Rob Lengers werden wij uitgenodigd om eens langs te komen in een bedrijfspand. Onze verwachtingen werden overtroffen: pallets vol verhuisdozen met prachtig materiaal. Soms vindt een archiefbezoek buiten de regio plaats. Het bestuur van een stichting dat een landgoed beheerde van een voormalige Zaanse fabrikant, vroeg eens of er iemand langs kon komen. De stichting wilde archiefstukken overdragen aan het gemeentearchief. Margreet de Boer tijdens de bewerking van het archief van Koninklijke Verkade’s Fabrieken N.V. te Zaandam (foto privéarchief). Links: flyer voor koekbonnen, waarvan twaalf stuks recht gaven op een ontbijtkoek van Verkade. Rechts: promotie van het Nocturna-lampje van Verkade. Waxinelichtjes zijn door Verkade in Nederland geïntroduceerd.FilmVideo AUDIO • Digitaliseren: o.a. bandrecorder spoel, cassetteband, LP, DAT & mini-disk • Services: o.a. reparatie, reinigen en bakken • Extra: o.a. track separatie en audio leveling VDH media www.vdh-media.com Uw partner in archiefdigitalisering CIB Centraal InkoopBureau Dé duurzame archiefspecialist voor: • Archiefmappen • Archiefdozen • Affichemappen • Archiefcassettes • Omslagen en omslagpapier • Reparatiemiddelen • NEN 2728 kopieer- en printpapier • Schrijfwaren www.cib.nl/webshop Sinds 1937 leveren we totaaloplossingen voor de kantoor- omgeving en zijn we specialist op segmenten waaronder archiefdiensten, de lokale overheid, notarissen en advocaten. We bieden u een uitgebreid assortiment duurzame archief- materialen en schrijfbenodigdheden dat voldoet aan de Archiefregeling 2009. Deze producten zijn opgenomen in onze speciale Deelcatalogus Duurzaam archiveren en onze webshop. Onze medewerkers beschikken over ruime productkennis en adviseren u graag over duurzaam archiveren in de praktijk. CIB Centraal InkoopBureau BV Postbus 330 2700 AH Zoetermeer telefoon: 079 36 38 400 e-mail: info@cib.nl Bekijk ons volledige aanbod in onze webshop www.cib.nl/webshop of vraag onze Deelcatalogus Duurzaam archiveren aan: 079 36 38 400 Uw collectie online toegankelijk met crowdsourcing! Uw digitale collectie met behulp van de crowd laten: Indexeren, Transcriberen, Koppelen, Beeldselectie, Beeld/video beschrijving Op VeleHanden helpen ruim 6.500 vrijwilligers mee! Uit onderzoek is gebleken dat de kwaliteit die de crowd op VeleHanden aflevert ongekend hoog is. De passie waarmee de vrijwilligers op VeleHanden werken is groot. Daarnaast hebben we op technisch gebied maat- regelen getroffen om de kwaliteit te bewaken. Maak ook gebruik van de kracht van VeleHanden! www.velehanden.nl Vele handen maken immers licht werk VeleHanden Crowdsourcing tool door Picturaenummer 9 2015 ■ 7 Nieuws uit het veld VVBAD start onder- zoek jobstress bij archivarissen Samen met prof. dr. Elke Van Hoof wil de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief en Documentatie (VVBAD) werken aan een onderzoek rond jobstress bij archivarissen. Een thema dat wellicht uitgebreid kan worden naar het bredere veld van de informatieprofessionals. Burn-out, stressgerelateerde gezondheids- problemen; er wordt niet vaak over gesproken, maar ook in de archiefsector lijken ze meer en meer voor te komen. We zijn doorgaans zo gefocust op de job dat we er onszelf bij vergeten. Compleet veranderde competenties, verwachtingen van de digitale burger, de spreidstand tussen erfgoedbeheer en recordsmanage- ment, onzekerheid over jobinhoud. Is het een teken van de tijd? Of dient eens grondiger gekeken te worden naar de diepgaande verandering die het archiefberoep de laatste jaren heeft doorgemaakt en naar de repercussies ervan op de mensen die het werk uitvoeren? Zonder concrete cijfers blijft het echter moeilijk de vinger te leggen op het probleem en kan men blijven discussiëren of er inderdaad een “issue” is of niet. VVBAD wil deze problematiek in kaart brengen voor de sector en organiseert daarom samen met klinisch psychologe prof. Elke Van Hoof een wetenschappelijk onderzoek rond jobstress dat voor het eerst sector- specifieke cijfers zal opleveren. Het onderzoek zal plaats vinden onder de vorm van een online bevraging en peilen naar welbevinden op het werk, burn-out en veerkracht. In eerste instantie richt het zich naar archivarissen Und sie passten zum Krieg. Als Deutsch- land 1940 seinen West-Feldzug durch Holland, Belgien, Luxemburg und Frankreich begann, waren die Soldaten scheinbar nicht zu stoppen. Unerschüt- terlich marschierten Infanteristen bis zu 60 Kilometer am Tag, rollten die Panzer Tag und Nacht. „Die Deutschen benutzen eine Wunderpille“ titelte die britische Presse. Die Wunderpille heißt Pervitin, ein Metamphetamin. Heute und in stärkerer Form heißt es: Crystal Meth. Bron: www.berliner-kurier.de Rembrandt- schilderijen hebben meer dan eeuw in Alkmaar gehangen Het Regionaal Archief Alkmaar is na onderzoek van medewerker Harry de Raad tot de conclusie gekomen dat de huwelijksportretten van Maerten Soolmans en Oopjen Coppit, die het Rijksmuseum voor 160 miljoen wilde kopen, van 1670 tot 1798 in Alkmaar hebben gehangen. Volgens het testament van Oopjen Coppit, wat zich in de archieven van het Regionaal Archief bevindt, woonde zij en archiefmedewerkers, maar staat ook open voor andere informatieprofessionals (met archieftaken). Om een zo genuan- ceerd mogelijk beeld te krijgen van de problematiek is het van belang dat een zo groot mogelijk staal van de beroeps- groep aan dit onderzoek deelneemt. Bron: www.vvbad.be High Hitler! Die Wehrmacht zugedröhnt, der Führer ein Ober-Junkie. Wenn das Volk auf Wolke Sieben war, lag es nicht unbedingt an Goebbels Propaganda-Reden. Welche markante Rolle Aufputschmittel in der Nazi-Zeit spielten, zeigt ein neues Buch. Vor allem die Wunder-Tablette Pervitin. Der Autor Norman Ohler (45) wurde durch einen Freund auf die Buch-Idee gebracht. Der sagte, Aufputschmittel haben schon die Nazis gehabt. Ohler: „Das klang gleich plausibel, passte ins Bild.“ Er recherchierte im Koblenzer Bundesarchiv, im Freiburger Militärarchiv, in Washington. „Ich bin immer wieder in die Archive gegangen, um alles besser zu verstehen“, sagt Ohler. Heraus- gekommen ist das 350-Seiten-Buch „Der totale Rausch“. Es zeigt die Rolle von Drogen im Nazi-Reich. Ohler: „Der Nationalsozialismus nutzte die Mittel der Moderne, also auch der Pharmazie und der Drogen. „Viele wurden so zu funktionstüchtigen Mitgliedern. Zu einer Leistungsgesellschaft passen Drogen.“ >>Nieuws uit het veld aan het eind van haar leven bij haar zoon in Alkmaar. Ze was na het overlijden van haar man Maerten Soolmans opnieuw getrouwd met Maerten Daey. Toen zij overleed kwamen de schilderijen in het bezit van de familie Daey, die ze in 1798 voor 4400 gulden verkocht aan een hande- laar. Later kwamen de schilderijen via de Nederlandse adellijke familie Van Loon in het bezit van de Franse familie Rothschild, die de schilderijen in het voorjaar van 2015 te koop aanbood. Bron: www.alkmaarcentraal.nl Onderzoek naar rol Nederland december- moorden Om meer te weten te komen over de rol van Nederland bij de decembermoorden in 1982 in Suriname, heeft het Interna- tional Institute for Scientific Research (IISR) Nederland om medewerking gevraagd. Het instituut heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken inzage gevraagd in documenten die gaan over de contacten tussen Nederland en Suriname in de jaren tachtig. Dit maakte Sandew Hira, directeur van IISR, woensdag tijdens een persconfe- rentie in Paramaribo bekend. Het instituut doet onderzoek naar de decembermoorden in samenwerking met de universiteit van Suriname en het Nationaal Archief in het kader van de waarheidsvinding. Hira is bezig met de voorbereiding voor een ‘getuigenisge- sprek’ dat hij eind november met Desi Bouterse zal hebben. Bouterse, de huidige president van Suriname, is de hoofdverdachte van de moord op vijftien vooraanstaande Surinamers in december 1982. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag bevestigt dat het verzoek in behandeling is genomen. De informatie uit die periode is belangrijk omdat er veel geruchten zijn dat kolonel Hans Valk, leider van de Nederlandse militaire missie, in die tijd een rol zou hebben gespeeld Bouterse in het zadel te krijgen. De gezochte informatie ligt in archieven die officieel pas in 2060 open zullen gaan. Eerdere verzoeken de archieven te openen, zijn tot nu toe afgewezen. Eind juli maakt Bouterse bekend dat hij mee wil werken aan de waarheidsvinding over de gebeurtenissen in 1982 en de periode ervoor en erna. Hira had hem hierom gevraagd. Hira is een broer van een van de mannen die in 1982 door het leger onder leiding van Bouterse zijn vermoord. Een rechtszaak over deze zaak ligt sinds 2012 stil nadat het Surinaamse parlement een wet aannam die de verdachten amnestie verleent. Bron: www.nu.nl Publiek kan gaan graven in VVD- archief Het archief van de VVD-Tweede Kamer- fractie is donderdag 15 oktober over- gedragen aan het Nationaal Archief. De formele overdracht vond die dag in de Tweede Kamer plaats tussen de secretaris van de huidige fractie, Tweede Kamerlid Ton Elias, en Algemene Rijksarchivaris Marens Engelhard. Vanaf dat moment is het archief van de liberale fractie, dat hoofdzakelijk stukken uit de periode 1963 tot en met 2002 bevat, te raadplegen voor publiek in het Nationaal Archief. Door de overdracht van het archief krijgen onderzoekers, wetenschappers en andere geïnteresseerden toegang tot de rijke geschiedenis van de VVD. Het archief bevat handgeschreven brieven van oud- politiek leiders tot niet eerder geraad- pleegde stukken van Frits Bolkestein. In totaal wordt er 48 meter archief vanuit de Tweede Kamer toegevoegd aan de collectie van het Nationaal Archief. VVD’er Elias: “We dragen een schat aan informatie over aan het publiek. Hoewel we het niet verplicht zijn, volgen we hiermee de Archiefwet. Het archief kan beter toegankelijk zijn voor publiek, dan bij ons verstoffen op zolder”. Engelhard benadrukt: “Wij zijn verheugd dat de VVD heeft besloten het gehele fractiearchief onder te brengen bij het Nationaal Archief. Openbaarheid en toegankelijk- heid zijn de speerpunten van het Nationaal Archief en daarmee de hoekstenen van de democratie.” Het archief bevat naast handgeschreven brieven en getypte correspondenties onder andere ook vergaderstukken, memo’s, personeelsbestanden en verslagen van kabinetsformaties. De VVD is in 1948 mede opgericht door Pieter Oud. Door zijn gecombineerde functies van Tweede Kamerlid en fractievoorzitter, partijvoorzitter én burgemeester van Rotterdam, zijn documenten sporadisch bewaard in het VVD-archief. Pas na 1963, toen Edzo Toxopeus hem opvolgde als fractievoor- zitter, werd er steeds meer en beter gedocumenteerd. Elias: “De warme en hechte band tussen VVD’ers loopt als een rode draad door het archief. In voor- en tegenspoed. Bijvoorbeeld een bedank- briefje van toenmalig vicepremier Hans Wiegel aan Erica Terpstra, waarin hij bekent met weemoed terug te denken aan zijn collega-Kamerleden. Maar ook inhoudelijk valt er zeker nog wat te halen volgens Elias: “Bijvoorbeeld de spreek- punten waarmee de VVD-fractie het Kamerlid met de milieuportefeuille machtigde om in 1989 daags voor het beslissende kabinetsberaad krachtige taal uit te slaan over het reiskostenforfait. Daarover zou het tweede kabinet-Lubbers vervolgens vallen, waarna de VVD in de oppositie terechtkwam. Kortom: boeiend materiaal en voor elk wat wils.” 8 ■ 2015 nummer 9 >>Nieuws uit het veld nummer 9 2015 ■ 9 Waarom vertrouwen wij de overheid niet met onze gegevens? Nederlanders hebben maar weinig vertrouwen in de overheid als het op de bescherming van hun persoonlijke gegevens aankomt. Maar liefst 69 procent van de bevolking verwacht dat hun persoonlijke gegevens die bij de overheid staan het komende jaar op enig moment door onbevoegden worden ingezien. Dat blijkt uit cijfers van de Unisys Security Insight Survey, een wereldwijd onderzoek naar cybersecurity. Nederland scoort opvallend hoog op dit punt vergeleken met andere landen. Hoe komt dit? Zijn we zo’n wantrouwig volkje of heeft de overheid zijn beveiliging niet op orde? Met de score van 70 procent staat Nederland met voorsprong op de eerste plaats op de internationale lijst. In Duitsland (de nummer twee) vindt 61 procent van de bevolking dat persoonlijke gegevens niet veilig zijn bij de overheid en in landen als Spanje en Groot-Brittannië gaat het om ongeveer de helft van de bevolking (respectievelijk 56 en 49 procent). Hoe valt deze opvallende discrepantie te verklaren? “Het is zeker zo dat Nederlanders tot de meest veiligheidsbewuste volken van Europa behoren”, zegt Jim Vlaming van Unisys. “Daarnaast hebben Nederlanders blijkbaar het minst vertrouwen in de overheid als het gaat om afscherming van hun persoonlijke gegevens voor onbevoegden. Hierbij gaat het niet alleen om hackers maar ook om ambtenaren of tijdelijke werknemers die onnodig toegang kunnen krijgen tot persoonlijke gegevens. Blijkbaar hebben Nederlanders negatieve ervaringen op dat gebied en zijn zij alert op bericht- geving over het lekken van persoonlijke gegevens. Zo kwam verleden maand nog naar buiten dat hackers vertrouwelijke gegevens van ongeveer 21 miljoen Amerikanen hebben gestolen van de Amerikaanse overheid. Om het vertrouwen van de Nederlandse bevolking te winnen, zal de overheid nog flink wat positieve initiatieven moeten ontplooien en implementeren op het gebied van de beveiliging van onze gegevens.” De onlangs door de Eerste Kamer aangenomen meldplicht datalekken is weliswaar een goede zaak, maar nog lang niet afdoende volgens Vlaming. Dit wetsvoorstel voegt aan de Wet bescherming persoons- gegevens een meldplicht voor inbreuken op beveiligingsmaatregelen voor persoonsgegevens toe. Met de meldplicht datalekken wil de regering de gevolgen van een datalek voor de betrokkenen zoveel mogelijk beperken en hiermee een bijdrage leveren aan het behoud en herstel van vertrouwen in de omgang met persoonsgegevens. Maar dat laat de bron van het probleem ongemoeid. Zo zijn de Nederlandse gemeenten verantwoordelijk voor beheer en afscherming van onze identiteitsgegevens, maar zijn zij wel voldoende voorbereid op de nieuwe beveiligingsrisico’s? Vlaming: “Een meldplicht is mooi, maar in wezen niet meer dan symptoom- bestrijding. Er is vaak geen goede monitoring van de systemen en geen realtime beveiligingsoplossing die waarschuwt en direct actie onderneemt wanneer bijvoorbeeld hackers toegang hebben verkregen tot gegevens. Zo is de kans natuurlijk groot dat je altijd achter de feiten aan zult lopen.” Lees het hele artikel op: www.infosecuritymagazine.nl Omvangrijk Holocaust-archief online geplaatst Het Duitse documentatiecentrum ITS plaatst voor het eerst zijn hele Holocaust- archief online. De verzameling bestaat naar schatting uit dertig miljoen documenten en tal van foto’s. De Internationaler Suchdienst is gevestigd in Bad Arolsen, in de deelstaat Hessen. Inmiddels zijn vijftigduizend afbeelden online geplaatst. Daar zijn ze gratis inzichtelijk. Het documentatiecentrum werd in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog gevestigd door de westerse mogendheden. Aanvankelijk was het centrum bedoeld als hulpmiddel voor het Rode Kruis bij de zoektocht naar onder anderen slachtoffers van de Holocaust. In 2007 kreeg de weten- schappelijke wereld onbeperkt toegang tot het archief. Bron: www.refdag.nlNext >