archievenblad sinds 1892 jaargang 118 2014 4 Uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland Archiefbewerking in depot of op locatie Digitalisering van alle archieven Archiefopslag conform de wettelijke eisen / online archiefbeheer met eigen bezorgdienst Vernietiging conform CA+ norm Ontdek waarom steeds meer overheden, instellingen en bedrijven kiezen voor de flexibele en klantgerichte aanpak van onze vakkundige en gescreende archivarissen. bewerking digitalisering opslag vernietiging T + E info@dehaan-archiefbeheer.nl www.dehaan-archiefbeheer.nl Uw archief op orde. Digitaal en fysiek. Dat geeft rust.35 ‘Ik ben nog lang niet uitgekeken op mijn werk.’ In gesprek met Fred van Kan Sinds 2006 hanteert hij de voorzittershamer van de KVAN, maar in juni 2014 draagt hij het stokje over. Geen aanleiding om achter- over te leunen, want Fred van Kan heeft nog volop plannen, zowel bij het Gelders Archief als privé. Tijd voor een blik op het verleden én de toekomst. René Spork ■ 14 ‘Het gaat niet om wat we aanbieden, maar om wat de mensen zoeken.’ Politiek en publiek belang gaan bij het NIOD hand in hand In mei worden de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht en vieren we de bevrijding. Voor het Archieven- blad aanleiding voor een goed gesprek met Puck Huitsing, directeur bij NIOD. We praten met haar over de missie van het NIOD, samenwerking, acquisitie en een nationale infrastructuur voor thematisch intellectueel beheer. Floortje Tuinstra ■ Inhoud 24 Van bunker tot Blue Shield. Bescherming van archief- stukken in woord en daad Van oorlogsgeweld tot de aanleg van metrolijnen: archieven worden soms bedreigd. Ter bescherming daarvan worden dan ook kopieën gemaakt. Die kopieën worden vervolgens zorgvuldig beveiligd. Opmerkelijk genoeg vaak beter dan het origineel, soms zelfs in ondergrondse bunkers. Redactie Archievenblad ■ nummer 4 2014 n 3 04 Van de redactie 05 De archiefervaring 07 Nieuws uit het veld 09 Open Overheid en archieven. Actieve openbaarheid en vervroegde overbrenging, Roland Bisscheroux 14 ‘Het gaat niet om wat we aanbieden, maar om wat de mensen zoeken.’ Politiek en publiek belang gaan bij het NIOD hand in hand, Floortje Tuinstra 17 De archivaris in de wereld van big data, Charles Jeurgens 20 Tien nieuwe archivarissen van de Reinwardt Academie, Els van den Bent 22 Een gedeelde betrokkenheid voor het beheer van familiearchieven, Theo Vermeer 24 Van bunker tot Blue Shield. Bescherming van archiefstukken in woord en daad, Redactie Archievenblad 26 Een vrouwenvereniging in oorlogstijd, Dick Deuzeman 28 Column 30 KVAN Nieuws 32 Uitgelezen 33 Agenda 35 Burgerlijke Stand: ‘Ik ben nog lang niet uitgekeken op mijn werk.’ In gesprek met Fred van Kan, René Spork 9 Open Overheid en archieven. Actieve openbaarheid en vervroegde overbrenging Nederland heeft zich verbonden aan de internationale beweging gericht op een meer ‘Open Overheid’. Vervroegde over- brenging van digitaal archief zal er naar verwachting toe leiden dat archiefinstellingen een rol krijgen in deze Open Overheid. De praktijk is dat vervroegde overbrenging (nog) niet geregeld plaatsvindt. Hoe komt dat? Roland Bisscheroux ■ Colofon Het Archievenblad is een uitgave van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen In Nederland (KVAN). Het Archievenblad verschijnt tienmaal per jaar. Alle leden van de KVAN ontvangen het Archievenblad. Redactie Matthijs Andreas, Gabriëlle Beentjes, Dick Deuzeman, Joris van Dierendonck (eindredacteur), Ton Dijkster- huis, Tessa Free, Caroline Leistra, May Scheepers, Fransien Smeets, René Spork (hoofdredacteur), Floortje Tuinstra, Dick Veldhuizen, Nico Vriend, Ruud Yap. Vaste medewerkers Marcel Duijghuisen, Marieke de Haan, Charles Jeurgens, Hannie Kool-Blokland, Sandy Marijnissen, Theo Thomassen, Peter Vlot. Redactieadres Archievenblad Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: redactie@archievenblad.nl E-mail persberichten: nieuws@archievenblad.nl Website: www.archievenblad.nl Abonnementen en ledenadministratie Wie geen lid is van de KVAN kan het Archievenblad bestellen bij het KVAN-bureau. Ook voor adres- wijzigingen kunt u daar terecht. KVAN-bureau Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem Telefoon: (026) 352 16 05 E-mail: bureau@kvan.nl Website: www.kvan.nl Jaarabonnement Nederland € 76,50 Buitenland € 88,50 Losse nummers € 7,80 Product- en personeelsadvertenties Sales & Services geeft inlichtingen over tarieven en plaatsing van alle advertenties. Postbus 2317, 1620 EH Hoorn Telefoon: (0229) 21 12 11 Fax: (0229) 27 04 04 E-mail: administratie@salesandservices.nl Ontwerp Infour, marketing en communicatie, Heerlen Opmaak en druk Schrijen-Lippertz Coverfoto Sjoerd Knibbeler ISSN 1385-4186 Het volgende nummer van het Archievenblad verschijnt begin juni 2014. 4 n 2014 nummer 4 Van de redactie Verweesde werken Citaat van de maand Werken waarvan de rechthebbenden onbekend of onvindbaar zijn, worden ook wel ‘verweesde werken’ genoemd. Wereldwijd vormen ze een obstakel voor de digitalisering van cultureel erfgoed, aldus rechten- organisaties. Menig archivaris of bibliothecaris slaakte ooit een zucht van verlichting als de vervaardiger van een werk niet bekend was: dat scheelde een hoop gedoe en geregel. Was elk werk maar verweesd! Volgens de ‘Richtlijn Verweesde Werken’ van het Europees Parlement (2012) ben je juist behoorlijk in de aap gelogeerd met die onzalige noemer. Denk aan ‘grijze literatuur’ in onze bibliotheken. Pas ‘als een zorgvuldige zoektocht door bibliotheken, onderwijsinstellingen, musea, archieven, instituten voor cinematografisch erfgoed en publieke omroeporganisaties heeft plaatsgevonden, kan een werk de status ‘verweesd’ krijgen. Dit onderzoek hoeft slechts [cursivering RS] plaats te vinden in de lidstaat waar het werk voor het eerst is gepubliceerd. Het werk in kwestie wordt dan in de hele EU als verweesd werk beschouwd. Zodra een werk als ‘verweesd’ is bestempeld, zal het mogelijk worden om deze verweesde werken online en zonder voorafgaande toestemming of goedkeuring beschikbaar te stellen voor culturele en onderwijsdoeleinden.’ ‘Verweesd’ wordt zo verwant aan ‘onwerkbaar’. En dus sloegen staats- secretaris Teeven (Veiligheid en Justitie) en minister Bussemaker (OCW) de handen ineen. In maart kwamen zij met een wetsvoorstel om werken die onder het auteursrecht vallen – zoals boeken, dagbladen, geluids- of filmfragmenten – en die zijn ondergebracht bij voor het publiek toeganke- lijke instellingen – zoals bibliotheken, onderwijsinstellingen, musea, ook wel erfgoedinstellingen genoemd – straks makkelijker online ter beschikking te stellen, aldus een bericht op www.rijksoverheid.nl. Het wetsvoorstel zet een Europese richtlijn om in Nederlands recht en de regeling is bij de Tweede Kamer ingediend. ‘Makkelijker en eenvoudiger’, dat klinkt goed. Maar in het wetsvoorstel (11 maart) wordt gesproken over ‘wijziging van de auteurswet en de wet op de naburige rechten’. Dat betekent: de organisaties (erfgoedinstellingen) houden bij welke bronnen in het kader van het onderzoek zijn geraadpleegd en welke informatie hieruit is voortgekomen. De organisaties verstrekken bovendien de volgende gegevens: a. de resultaten van het zorgvuldig onderzoek dat door de organisaties is verricht en dat tot de conclusie heeft geleid dat het werk verweesd is; b. de wijze waarop het werk zal worden gebruikt; c. de contactgegevens van de organisaties; d. voor zover van toepassing, iedere wijziging in de status van het werk. Last van hoofdpijn? Ik ook! Wie betaalt de uren en reiskosten (weken van huis) voor onze intense zoektocht naar de ontstaansgeschiedenis van het verweesde werk? ‘De organisaties, genoemd in het eerste lid, mogen uitsluitend ter vergoeding van de kosten van de digitalisering en beschik- baarstelling inkomsten genereren.’ Tel uit je winst! n René Spork n hoofdredacteur@archievenblad.nl ‘Eenvoud is de eerste stap der natuur en de laatste der kunst.’ Philip James Bailey, Engels dichter (1816-1902) nummer 4 2014 n 5 De archiefervaring van Gabriëlle Beentjes Het zal in 1992 zijn geweest. Ik was net afgestudeerd in Algemene Letteren aan de Universiteit Utrecht – een geweldige studie waar je vervolgens weinig of niets mee kon – maar dankzij het Deltaplan kreeg ik een nederig baantje bij het Universiteitsmuseum Utrecht. Met nog een aantal andere gelukkigen kregen we rondleidingen langs alle Utrechtse musea, om eens te zien wat daar allemaal gebeurde. Ook het Utrechts Archief deed mee. Eerlijk gezegd weet ik niet eens meer of we langs het rijksarchief of het gemeentearchief gingen, maar in elk geval vond daar mijn eerste kennis- making met een afdeling papierrestauratie plaats. Ik was direct verloren. Met behulp van cursussen, stages en, toegegeven, een portie geluk, kreeg ik een tijdelijke aanstelling bij het Prentenkabinet van het Rijksmuseum en uiteindelijk een vaste aanstelling bij Gemeentearchief Rotterdam. Sindsdien heb ik in verschillende archieven gewerkt, met elke functie een stapje hoger in de hiërarchie en tegelijkertijd zag ik het vak veranderen van stuks- restauratie naar steeds grootschaliger conserveringsprojecten. Aan de ene kant betekende dit dat ik mijn eerste liefde moest loslaten: het hanteren van oud papier, het ontdekken hoe een bescha- digd papier zich gedraagt als je een bepaalde behandeling toepast, en de voldoening van een goed gelukte papier zelf. Een wonderlijk materiaal dat zich kan voegen en aanpassen aan de omstandigheden, en tegelijkertijd zo weerbarstig kan zijn als het in een vorm gedwongen wordt die niet de oorspron- kelijke is. Probeer maar eens een vouw onzichtbaar uit een papier te krijgen zonder harde maatregelen als invochten en opspannen – en zelfs dan. De fantas- tische dingen die je ermee kunt maken, denk aan origami en de kunstwerken van Su Blackwell en Pam Langdon om er maar twee te noemen, maar ook de klassieke kasten van honingraatkarton van Moooi. Al die verschillende soorten papier: dik, dun, stijf, soepel, ruw en glad en gemaakt van allerhande materialen. En dan zijn er nog de vele versierde papieren: marmers, brokaat- papieren, sitsen. Allemaal een lust voor het oog en zomaar te vinden in bijna elk willekeurig archief van vóór 1900. Kortom, als ik mijn archiefervaring moet omschrijven, dan is het die van de sensatie van bijzonder papier in mijn handen. ■ Gabriëlle Beentjes ■ senior adviseur conservering, Nationaal Archief. restauratie. Aan de andere kant ontdekte ik de uitdagingen van efficiënt collectiebeheer: niet één verpakking bedenken voor één object, maar een verpakking bedenken die om heel veel meer objecten past. Ik werd ook geconfronteerd met vraag- stukken en situaties waar niet direct een pasklaar antwoord op te geven was. Wat is eigenlijk het effect van een doos om een stapel archiefstukken? Bestaat er zoiets als een microklimaat? Als je een veegmonster neemt, wat meet je dan eigenlijk? Hoe bewaar je fotomateriaal het beste? Wat doe je met stukken met inktvraat? Wanneer ontzuur je en als je tientallen zo niet honderden meters zuur materiaal hebt, hoe kies je dan waar je begint? Hoe klimatiseer je een depot zó dat de grootste hoeveelheid stukken er het meeste profijt van heeft? Dit soort vragen wakkerden een nieuwe liefde aan: die voor onderzoek. Zo kwam ik bij het Nationaal Archief terecht, waar ik de kans kreeg me meer in dit soort dingen te verdiepen, trots in de voetsporen te mogen treden van pioniers in grootscha- lige conservering Gerrit de Bruin en Ted Steemers. Inmiddels richt mijn onderzoeksbelang- stelling zich vooral op wat digitalisering eigenlijk betekent voor de fysieke stukken. Als een digitale kopie aange- boden wordt, wat betekent dat dan voor de waardering van het originele archief- stuk? Wordt dat meer bijzonder omdat je het minder vaak in handen krijgt, of wordt het juist minder bijzonder omdat de kopie de nodige informatie levert en het daarom niet meer nodig is het origineel te raadplegen? Natuurlijk worden deze vragen ingegeven door mijn eerste liefde: die voor het Gabriëlle Beentjes:‘Mijn archiefervaring? De sensatie van bijzonder papier in mijn handen.’ ‘Marmers, brokaatpapieren, sitsen, allemaal een lust voor het oog en zomaar te vinden in bijna elk willekeurig archief van vóór 1900.’verkoop/verhuur microfilm speciale diensten software refurbished onderhoud reiniging reparatie betaaloplossingen service expertise fiche/film toekomstgericht documentscanners boekscanners digitalisering canon ms 300II /ms 350II/ ms 800II mekel m 200 viewscan canon dr- 6010 c/dr- 4010C NMS levert een compleet nieuwe manier van scannen: de ZEUTSCHEL ZETA +31(0)23-532 62 28 WWW.NMS.NL geautoriseerd dealer van diverse merken uniek door eigen service-organisatie leverancier van alle merken van alle tijden wateringweg 52 , 2031 ej haarlem, postbus 6124 , 2001 hc haarlem, fax +31(0)23-542 72 37 info@nms.nlnummer 4 2014 n 7 Nieuws uit het veld >> Archiefbeheer politiedossiers Het Rijk moet met gemeentelijke archiefinstellingen een overeenkomst sluiten over het beheer van politie- dossiers en voor de uitvoering moet het Rijk middelen ter beschikking stellen. Dat schrijft de VNG in brieven aan de minister van Veiligheid en Justitie en de algemene rijksarchivaris. Bij de invoering van de Politiewet 2012 is de verantwoordelijkheid over zowel oude als nieuwe politiearchieven komen te berusten bij het Rijk. De algemene rijks- archivaris kondigde eind 2013 aan het archiefbeheer van politiedossiers terug te willen leggen bij gemeentelijke archief- bewaarplaatsen. Daardoor zouden de oude dossiers voor historisch onderzoek beschikbaar blijven in de archiefbewaar- plaatsen van de voormalige regionale politiekorpsen. Dat is een wens van de betrokken archiefinstellingen. Om dit te regelen moeten er volgens de VNG afspraken worden gemaakt over de begeleiding van de overbrenging en de archiefbewerking en er moet een vergoeding beschikbaar worden gesteld. Voor meer informatie: www.vng.nl. Missing Links II: 80.000 minuten Een notaris bezoek je vooral bij belang- rijke momenten in je leven. Dat maakt zijn archieven tot een goudmijn voor historici. Die bronnen gaat Erfgoed Leiden en Omstreken samen met vrijwilligers ontsluiten in het nieuwe project ‘80.000 minuten’ op VeleHanden.nl. Iedereen kan meedoen, gewoon thuis achter de pc. Streekarchief Midden- Holland verhuist Streekarchief Midden-Holland verhuist in de maanden mei tot en met juli naar twee nieuwe locaties. De publieksfunctie (studiezaal) van het streekarchief verhuist naar de Chocoladefabriek, adres Klein Amerika 20 in Gouda. De archieven verhuizen naar het Gouwedepot op het Gouwepark. De dubbele verhuizing is een grote logi- stieke operatie. Achter de schermen wordt hard gewerkt om 7,5 kilometer archieven opnieuw te verpakken, te inventariseren en gereed te maken voor de verhuizing. Om de verhuizing in goede banen te kunnen leiden, zal de dienstver- lening van het streekarchief van mei tot augustus 2014 beperkt zijn. Tussen mei en augustus is de studiezaal tijdelijk gesloten en is dienstverlening beperkt. Voor meer informatie: www.groenehartarchieven.nl Makkelijk datums omrekenen Softwareontwikkelaar 42 heeft voor het Centraal Bureau voor Genealogie een speciale app voor de iPhone ontwikkeld waarmee datums kunnen worden omgerekend van en naar verschillende kalenders. Iedere genealoog kent het verschijnsel dat in verschillende periodes andere kalenders werden gebruikt. Dat noopt iedere keer weer tot opzoek- of rekenwerk. Wat was ook alweer ‘21 Ventôse’ en wat is in hemelsnaam ‘19 Nisan’? De speciale app is dan een handige uitkomst. Erfgoed Leiden en Omstreken beloont die inzet met gratis afbeeldingen uit de uitgebreide collectie. Het oud notarieel archief van Erfgoed Leiden en Omstreken omvat 80.000 akten, door notarissen minuten genoemd. Ze beslaan de periode 1564-1811. Na de standaard openingszin ‘Heden verscheen voor mij’ trekt een wereld aan mensen en gebeurtenissen voorbij. Het kan om lang vergeten weeskinderen of paupers gaan, maar ook om beroemdheden als Jan Steen. Vaak betreft het testamenten, boedelinven- tarissen, huwelijkse voorwaarden, attestaties (een machtiging van koop- lieden) en seclusies (aktes die de wees- kamer uitsluiten van een erfenis). ‘Missing Links II: 80.000 minuten’ is de tweede editie van het crowdsourcing-project ‘Missing Links’ van Erfgoed Leiden en Omstreken. In de eerste editie koppelden vierhonderd vrijwilligers twee miljoen namen aan scans van doop-, trouw- en begraafregisters. Iedereen kan de registers nu digitaal doorzoeken. Voor meer informatie: www.archiefleiden.nl. Vele handen maken licht werk tijdens het project ‘80.000 minuten’. Een van de fraaie notariële akten die vrijwilligers gaan ontsluiten in het nieuwe project ‘80.000 minuten’ van Erfgoed Leiden en Omstreken op VeleHanden.nl.Nieuws uit het veld >> De nieuwe app heet Kalender Convert en maakt het mogelijk om datums van de volgende kalenders om te rekenen: de Juliaanse, Gregoriaanse, (Franse) Repu- blikeinse en Hebreeuwse of Joodse kalender. De datums worden real time omgerekend en de app werkt ook offline. Handig wanneer de gebruiker ergens diep in een archief weggedoken zit en geen verbinding heeft! Door aankoop van Kalender Convert onder- steunt u de activiteiten van het CBG. De app is verkrijgbaar in de App Store en kost € 1,79. Bij voldoende belang- stelling wordt er ook een versie voor Android gemaakt. Meer informatie: www.cbg.nl. NIOD toch niet in samenwerkings- verband KNAW De KNAW herziet de plannen voor stimulering en vernieuwing van haar geesteswetenschappelijke instituten. Het samenwerkingsverband zal bestaan uit vijf in plaats van zes instituten – het NIOD blijft buiten de samenwerking. Ook wordt de keuze voor huisvesting bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen heroverwogen. De afgelopen tijd werd steeds duidelijker dat het NIOD zijn eigen koers wenst te varen en op zijn huidige locatie wil blijven. De vijf instituten die de samenwerking opnieuw gestalte zullen geven zijn het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde, het Meertens Instituut en het Netherlands Institute for Advanced Study. Voor meer informatie: www.knaw.nl. Verborgen Verleden Er komt een vijfde serie van het tv- programma Verborgen Verleden. Dat berichtte de NTR. De nieuwe serie komt najaar 2014 op de buis. De namen van de hoofdpersonen zijn nog niet bekend- gemaakt. Meer informatie: www.ntr.nl. Online bevolkings- register van Apeldoorn gelanceerd Als een van de weinige archieven in Nederland heeft CODA Archief sinds 4 april het bevolkingsregister met 54.595 pagina’s, 255.297 personen en 491.724 vermeldingen online beschikbaar. Voor historisch onderzoek naar voorouders en naar het leven in Apeldoorn in het algemeen, is het digitale Apeldoornse bevolkingsregister 1829-1939 een belangrijke bron die nu voor iedereen toegankelijk is. De site is vrijdag 4 april jongstleden officieel gelanceerd. In 1829 had Apeldoorn nog geen 10.000 inwoners. In 1940 waren dat er meer dan 70.000. Het bevolkingsregister is dé sleutel tot de levens van al die mensen die in deze periode in Apeldoorn zijn geboren en overleden, die hier naartoe kwamen en weer vertrokken. In het register werd opgetekend wie waar in Apeldoorn woonde, waar ze vandaan kwamen, wanneer ze waren geboren, wat hun burgerlijke staat was en welke gods- dienstige overtuiging ze hadden. De eerste vermelding dateert uit 1829. De laatste vermelding is opgetekend in 1939. Meer informatie: www.coda-apeldoorn. nl/bevolkingsregister. ‘Witte plekken’: bevindingen Lopai Het Landelijk Overleg van Provinciale Archiefinspecteurs heeft na alle recente herindelingen opnieuw de stand van zaken van de ‘witte vlekken gemeenten en waterschappen’ opgenomen. Een ‘witte vlek’ is een gemeente of waterschap waar geen archivaris conform de Archiefwet is benoemd. Er zijn momenteel 403 gemeenten in Nederland waarvan 99 ‘witte vlek’, dat is dus een kwart. De helft van de 24 waterschappen, dat zijn er 12, is een ‘witte vlek’. Voor de verdeling over de provincies en meer informatie: www.lopai.nl/pdf/ overzicht-witte-vlekken-2014-01.pdf. Open toegang: van theorie naar praktijk Op elk gewenst moment vanaf elke locatie en via elk mogelijk medium de gewenste informatie kunnen vinden en delen. Met dit streven draagt de archiefsector bij aan het beleid van de Open Overheid. De uitdaging ligt echter in het zelf toepassen van open standaarden bij het uitwisselen van informatie. Maar uit de verkenning blijkt dat verschillende factoren het gebruik van standaarden remmen. Onderzoek van Karin van der Heiden en Ivo Zandhuis in opdracht van Archief 2020 toont aan dat archiefdiensten moeten investeren in digitale toegankelijkheid voor de burger en het gesprek moeten aangaan met de leveranciers van hun beheersystemen. Het rapport is een eerste stap op weg naar de verbetering van het maatschap- pelijk rendement van de Archiefcollectie Nederland, omdat het de voorwaarden formuleert voor betere vindbaarheid, toegankelijkheid en gebruiksmogelijk- heden. Voor meer informatie: www.archief2020. nl/nieuws/open-toegang-van-theorie- naar-praktijk. 8 n 2014 nummer 4 De app Kalender Convert, handige tool voor genealogen bij het omrekenen van en naar verschillende kalenders. nummer 4 2014 n 9 Open Overheid en archieven Actieve openbaarheid en vervroegde overbrenging Nederland heeft zich verbonden aan de internationale beweging gericht op een meer ‘Open Overheid’. Ook in de Archiefvisie wordt gesteld dat burgers mogen rekenen op een transparante en betrouwbare overheid. De komende jaren zullen volgens de visie worden benut om in nauw overleg met archiefvormers actieve openbaarheid in praktijk te brengen. Vervroegde overbrenging van digitaal archief zal er naar verwachting toe leiden dat archief- instellingen een rol krijgen in de Open Overheid. De praktijk is dat vervroegde overbrenging (nog) niet geregeld plaatsvindt. Hoe komt dat? In dit artikel bespreek ik de rol van archiefinstellingen in de Open Overheid. 1 Roland Bisscheroux ■ Nederland heeft zich in 2011 aangesloten bij het Open Government Partnership (OGP), een wereldwijd samenwerkings- verband dat een open overheid wil bevorderen. Door deelname aan het OGP verplichten landen zich tot het opstellen van een actieplan. Het Actieplan Open Overheid, dat na uitgebreide raadpleging van de samenleving tot stand is gekomen, is in september 2013 gepubliceerd. Deze activiteiten hebben ook geleid tot een gelijktijdig gepubliceerde Visie Open Overheid die tevens de kabinetsreactie omvat op het advies van de Raad voor het openbaar bestuur: ‘Gij zult openbaar maken’. Drie pijlers In de Visie Open Overheid worden de volgende drie pijlers van de Nederlandse invulling van Open Overheid geformu- leerd: de transparante overheid, de faciliterende overheid en de toegankelijke overheid. De visie stelt vast dat er weliswaar beschikbare technologie voorhanden is om informatie proactief beschikbaar te maken, maar dat dit niet betekent dat die direct wordt toegepast. ‘Naast infrastructurele veranderingen, vergt dit mogelijk ook verandering in wetgeving en cultuur.’2 Daarmee zijn de drie instrumenten genoemd die nodig zijn voor de realisatie van een meer Open Overheid: wetgeving, infrastruc- tuur en cultuur. In het Actieplan Open Overheid worden voor de drie pijlers actiepunten benoemd. Een transparante overheid is een overheid die informatie over activiteiten, besluit- vorming en financiële informatie actief open en beschikbaar stelt voor het publiek. Actiepunt 1a voor een transpa- rante overheid omvat een onderzoek naar categorieën van overheidsinformatie waarvan het de meeste toegevoegde waarde heeft wanneer die actief openbaar gemaakt kunnen worden. Archieven worden genoemd onder Actiepunt 1b, informatiehuishouding en actieve openbaarheid. Het omvat 4 pilots met ‘open by design’, waarmee wordt bedoeld dat openbaarheid en open standaarden zoveel mogelijk worden meegenomen in het ontwerp van informatiesystemen. Openbaarheid Openbaarheid naar burgers vloeit voort uit artikel 110 van de Grondwet en is nader geregeld in onder andere de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). 3 Ook informatie die onder het regime van archiefwetgeving valt na formele over- brenging naar de archiefbewaarplaats valt onder openbare overheidsinformatie. Het belangrijke verschil is dat informatie die onder de Wob openbaar gemaakt kan worden, zowel te vernietigen als te bewaren informatie omvat, en informatie die onder de Archiefwet (Aw) openbaar wordt gemaakt uitsluitend uit te bewaren informatie bestaat. >>Next >